از مجموع رواياتي که تا بدينجا درباره ي شعيب بن صالح، آورديم دو مطلب استفاده مي شود. يکي اينکه: شعيب بن صالح خود صاحب دعوت و فرمانرواي مطلق و هاشمي، يعني سيد است و ديگر اينکه «شعيب» سردار سپه و سرکرده ي لشکر، و فرمانده سپاه است، ولي آنچه بيش از هر چيز در اين روايات جلب نظر مي کند اين است که: «شعيب بن صالح» مردي هاشمي و سيد، و فرمانرواي سپاه آن کسي است که با سفياني مي جنگد و لشکريانش را منهزم مي سازد.

حال، براي اينکه نسبت به شعيب بن صالح معرفت بيشتري پيدا مي کنيم گفتار يکي از دانشمندان را که در اين باره توضيح داده است مي آوريم.

دانشمند محترم آقاي شيخ نجم الدين عسکري در کتاب تحقيقي خود، بنام «المهدي الموعود المنتظر عند علماء اهل السنه و الاماميه» درباره شعيب بن صالح چنين مي نويسد:

«بر شما خوانندگان گرامي مخفي نماند که: رواياتي که در کتابهاي علماء اهل سنت ذکر شده و در آنها از شرح حال شعيب بن صالح سخن به ميان آمده است، معاني آن روايات مختلف است».

از برخي از آن روايات چنين استفاده مي شود که شعيب بن صالح، سيدي است «هاشمي» که پيش از ظهور حضرت ولي عصر- عجل الله تعالي فرجه- خواهد آمد و از برخي ديگر چنين فهميده مي شود که شعيب بن صالح، فرمانده سپاه آن سيدي است که قبل از ظهور حضرت مهدي عليه السلام قيام خواهد نمود. و اينک عين آن رواياتي که ما به آنها دست يافته ايم نقل مي کنيم:

در کتاب «کنزالعمال» ج هفتم، صفحه ي 260 حديثي از اميرالمؤمنين عليه السلام درباره ي شعيب بن صالح بدين صورت نقل کرده است:

«پرچمهاي سياهي در برابر سفياني، قيام مي کنند، در ميان آنان جواني از بني هاشم «سيد» قرار دارد که در دست چپ او خالي ديده مي شود و فرمانده سپاه او مردي از بني هاشم است که به او شعيب بن صالح مي گويند وي لشکريان سفياني را شکست مي دهد».



[ صفحه 533]



مرحوم سيد بن طاووس در کتاب «الملاحم و الفتن» درباره ي شعيب بن صالح حديثي را بدينصورت آورده است: از ويژگيهاي جوان پيروزمندي که از بني هاشم است اين است که: دست او (خال) [1] يا نشانه و علامتي وجود دارد، و در پيشاپيش او شعيب بن صالح است. [2] .

در همان کتاب «الملاحم و الفتن» از جابر، از امام باقر عليه السلام نقل کرده است که فرمود: جواني از بني هاشم (سيد) که در دست راست او (خالي) قرار خواهد داشت قيام خواهد کرد و او با پرچمهاي سياه از خراسان خواهد آمد و پيشاپيش وي شعيب بن صالح است و او، يعني: شعيب، با لشکريان سفياني خواهد جنگيد و آنها را شکست خواهد داد. [3] .

و در حديث ديگري مي گويد: شعيب مقدمه ي خروج مهدي عليه السلام است و باز در همان کتاب «الملاحم و الفتن» روايتي را از امام حسن مجتبي عليه السلام نقل کرده است که آن حضرت فرمود: مردي ميان قامت سرخ چهره (احمر) و يا گندمگوني (اسمر) که مولاي بني تميم است و کوسه مي باشد و شعيب بن صالح نام دارد با چهار هزار نفر که پيراهنهايشان سفيد و پرچمهايشان سياه است از شهر (ري) خروج خواهد نمود. و او مقدمه ي خروج مهدي عليه السلام است با هيچکس (در جنگ) روبرو نمي شود مگر آنکه او را مي کشد، و يا فراري مي دهد. [4] .

صاحب کتاب «المهدي الموعود المنتظر» پس از آنکه اين روايات را نقل مي کند چنين مي گويد:

و اين حديث آخري را، يوسف بن يحياي شافعي در کتاب «عقدالدرر» روايت نموده، و مرحوم سيد بن طاووس در «الملاحم و الفتن» آن را نقل کرده، و جلال الدين سيوطي نيز در کتاب «العرف الوردي في اخبار المهدي» در جلد دوم صفحه ي 67 آن را آورده است و عبارات و الفاظ همه ي آنها نزديک به هم است.



[ صفحه 534]



آنگاه اين مرد دانشمند از مجموع احاديث مزبور چنين نتيجه گيري نموده و مي گويد: در دو حديث، از اين احاديثي که درباره ي «شعيب» نقل گرديد مي گويد: شعيب، فرمانده سپاه مهدي عليه السلام است و ظاهرا اين دو حديث به صحت نزديکتر است.

زيرا: در حديثي از عمار ياسر روايت شده چنين آمده است که عمار گفت: «المهدي علي لوائه شعيب بن صالح» يعني: شعيب بن صالح پرچمدار حضرت مهدي عليه السلام است. [5] .

سپس دانشمند مزبور در آخرين توضيح خود چنين مي گويد: و جمع بين اين روايات ممکن است به اينکه بگوئيم: شعيب بن صالح اولا قبل از ظهور مهدي عليه السلام مقدمه ي خروج آن حضرت است، و سپس بعد از آنکه حضرت به امر خدا ظاهر گرديد پرچمدار، و فرمانده لشکريان آن حضرت باشد. [6] .