دراينجا بار ديگر اين نکته را متذکر مي شويم، که برخي از نويسندگان بدون توجه به نکات ظريف و لطيف و مثبتي که در توقيع حضرت صاحب الامر عليه السلام که به افتخار شيخ مفيد شرف صدور يافته آمده است، کليه ي علائم در توقيع را بر حوادث گذشته حمل نموده، و همه ي آنها را جزء حوادثي که واقع شده به حساب آورده اند.

در حالي که هيچ نشانه اي بر وقوع چنين حوادث شکننده اي در زمان مرحوم شيخ مفيد -عليه الرحمه- در تاريخ ثبت نشده و هيچگونه گزارشي در اين زمينه به ما نرسيده است و خود آنها هم بطور ضمني اعتراف دارند که دليل قاطعي که بيانگر وقوع چنين حوادث سهمگيني باشد در دست ندارند.

بعلاوه اشارات و کنايات و جملاتي در توقيع شريف ديده مي شود که دال بر عظمت و گستردگي حوادث مذکوره ي در توقيع است و نشان مي دهد که جملگي آن حوادث از علائم ظهور است که ما براي مزيد اطلاع به برخي از آنها اشاره مي کنيم:

1- در اين توقيع، حضرت فرموده است: (شما شيعيان، در پيدايش فتنه اي که در پيش است و مدتي به درازا خواهد کشيد و در آن فتنه کسي که اجلش رسيده باشد بکام مرگ خواهد افتاد و آن کس که عمرش تمام نشده نجات خواهد يافت، تقوي را پيشه ي خود سازيد و ما را ياري دهيد). که اين جملات پرمحتوي، حاکي از يک فتنه ي بزرگ و خاموش نشدني و جنگي طاقت فرسا و طولاني است.

2- حضرت فرموده است: (آن فتنه، نشانه ي نزديکي حرکت ماست که بدون ترديد



[ صفحه 308]



حرکت در اينجا به معناي قيام و ظهور است، چه آنکه بلافاصله حضرت به دنبال اين جمله فرموده است: «و الله متم نوره و لو کره المشرکون)؛ خداوند نور خود را به پايان خواهد رساند، و ذکر اين جمله، اشاره به ظهور مبارک آن حضرت است.

3- حضرت فرموده است: (از روشن شدن آتش جاهليت که آنرا گروهي اموي مسلک روشن مي کنند و بدان دامن مي زنند، به تقيه متمسک، شويد، و يا خويشتن را محفوظ نگهداريد) که اين خود نشانه ي درگيري و اختلاف عرب و عجم است که در روايات ديگري نيز بدان تصريح شده است. [1] .

4- حضرت فرموده است: (آنها مي خواهند با روشن ساختن آتش (جنگ) گروه راه يافته، (يعني: شيعيان، و يا معتقدين به امام زمان عليه السلام را بترسانند)، که اين خود نيز يکي از علائم ظهور است. چه آنکه مطابق اخبار زيادي که در منابع روائي شيعه و سني آمده است، خروج خراساني از ايران همان و حمله ي دشمنان دين و انسانيت به ايران، و زدن شهرهاي ايران و کشتن بيگناهان همان. [2] .

5- حضرت فرموده است: (در آن سال از ماه جمادي الاولي که حوادث در آن واقع مي شود، نشانه ي روشني از آسمان، و هم چنين نشانه ي بارزي به طور مساوي از زمين براي شما آشکار مي شود) که نشاني از وقوع چنين نشانه هائي در زمان شيخ مفيد- رحمة الله عليه، در تاريخ ديده نمي شود.

6- حضرت فرموده است: (در سرزمين مشرق، يعني: در ايران و يا تمام خاورميانه، جريان ناگواري که موجب اضطراب و ناراحتي مردم باشد روي مي دهد) که دليل قانع کننده اي بر وقوع چنين جرياني در زمان شيخ مفيد در دست نيست.

7- حضرت فرموده است: (بعد از اين جريان، طوائفي که از دين و ايمان بهره اي ندارند بر سر مردم عراق مسلط مي شوند) که مي توان گفت: مقصود از اين گروههاي خارج از دين، پيدايش احزاب مختلف، و روي کار آمدن آنها و وقوع کودتاهاي پي در پي در عراق، و هجوم لشکريان سفياني بدين سرزمين است.

بنابراين با توضيحاتي که درباره ي توقيع شريف يادآور شديم مي توان گفت: آنچه را



[ صفحه 309]



که برخي از نويسندگان در توضيح علائم ياد شده ي در توقيع مبارک آورده اند، صرف احتمالاتي بيش نيست. و اين احتمالات هم نمي تواند بيانگر اثبات مدعاي آنان و نشان دهنده ي واقعيت و حقيقت باشد.

در پايان اين بحث لازم است اين نکته را خاطر نشان سازيم که روايات مربوط به «مشرق» و حرکت پرچمهاي سياه، تنها به رواياتي که ما از باب نمونه ذکر نموديم منحصر نمي شود، بلکه اين روايات به قدري زياد و فراوان است که اگر کسي بخواهد همه ي آنها را در يکجا گردآوري کند خود کتابي قطور و مفصل خواهد شد.

و البته ما در اينجا درصدد جمع آوري احاديث مربوط به «مشرق» و هم چنين جرح و تعديل آنها و اينکه روايت درست است يا آن، و اين صحيح است يا ديگري، نيستيم. و نمي خواهيم پيرامون يکايک آن روايات اظهار نکنيم، بلکه هدف ما از نقل اينگونه روايات تنها بدين لحاظ است که بفهمانيم در هر جا در روايات ائمه معصومين عليهم السلام از: (خروج پرچمهاي سياه از مشرق) سخن رفته است معمولا و بلکه واقعا نظر روايات از «مشرق» به ايران اسلامي معطوف بوده است، چنانکه در حديث «سوم» که درباره ي مشرق و پرچم هاي سياه ملاحظه گرديد، به ايراني بودن صاحبان پرچمهاي سياه تصريح شده بود.