در تفسير آيه کريمه: «أَيْنَما تَکُونُوا يَأْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَمِيعاً»؛ [1] هر کجا که باشيد خداوند همگي شما را خواهد آورد. از حضرت ابوعبد آللَّه صادق عليه السلام آمده: يعني اصحاب قائم عليه السلام سيصد و ده و چند نفر، سپس فرمود: آن هايند به خدا امّت معدوده؛ واللَّه در يک ساعت جمع مي شوند همانند ابرهاي پاييزي. [2] .

و از حضرت علي بن الحسين و فرزندش عليهما السلام روايت است که فرمودند: مفقودان گروهي هستند که از رختخوابشان مفقود و سپيده دم در مکّه حاضر مي شوند و اين است معني آيه «أَيْنَما تَکُونُوا يَأْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَمِيعاً» و آن ها اصحاب قائم عليه السلام هستند. [3] .

و از حضرت امام صادق عليه السلام روايت است که فرمود: اين آيه در حقّ مفقود شوندگان و اصحاب قائم عليه السلام نازل شده است که: «أَيْنَما تَکُونُوا يَأْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَمِيعاً» آنان از رختخوابشان مفقود مي شوند پس در مکّه صبح مي کنند و بعضي از ايشان در روز بر ابر مي نشينند، در حالي که آنان به نامشان و به نام پدرشان و حسب و نسب شان شناخته مي شوند.

مفضّل پرسيد: فدايت شوم! کدام يک از آن ها ايمانشان محکم تر است؟ فرمود: آن که در روز بر ابر بنشيند. [4] .

و از حضرت ابوالحسن موسي بن جعفرعليهما السلام روايت است که فرمود: به خدا قسم وقتي قائم ما بپاخيزد، خداوند از همه شهرها و بلاد، شيعيان ما را به سوي او جمع مي نمايد. [5] .

و چه نيکو سروده اند:



لَقَدْ جُدْتَ يَابْنَ الأَکْرَمِينَ بِنِعْمَةٍ

جَمَعْتَ بِها بَيْنَ الُمحِبِّينَ فِي سِتْرٍ





[ صفحه 141]





فَلا زِلْتَ بِالإِحْسانِ کَهْفاً وَمَلْجَأً

وَقَدْ جَلَّ ما قَدْ کانَ مِنْکَ عَنِ الشُّکْرِ



البته اي فرزند بهترين ها! نعمتي را بدل فرمودي که با آن، همه محبّانت را در پوششي جمع کردي.

پس پيوسته با احسانت پناه و ملجأ باشي که به تحقيق آنچه از تو سر زده از سپاسگزاري بالاتر است.

و در بحار از حضرت امام صادق عليه السلام روايت است که فرمود: بر او سي هزار فرشته و سيصد و سيزده فرشته فرود مي آيند. ابان بن تغلب عرضه داشت: تمام اين فرشتگان؟ فرمود: آري فرشتگاني که با نوح در کشتي بودند و فرشتگاني که با ابراهيم بودند هنگامي که به آتش افکنده شد، و آن هايي که با موسي بودند هنگامي که دريا را براي بني اسرائيل شکافت، و آن هايي که با عيسي بودند هنگامي که خداوند وي را به سوي خود بالا برد، و چهار هزار فرشته نشانداري که با پيغمبر اکرم صلي الله عليه وآله بودند، و هزار فرشته اي که پي در پي فرود آمدند و سيصد و سيزده فرشته اي که در بدر بودند و چهار هزار ملائکه که فرود آمدند تا به همراه حسين بن علي عليهما السلام با دشمنان نبرد کنند، ولي به آن ها اجازه داده نشد، آن ها کنار قبر آن حضرت پريشان و غبارآلود و گريان هستند تا روز قيامت. رئيس آنان فرشته اي است که منصور خوانده مي شود، هيچ کس آن حضرت را زيارت نکند مگر اين که اين ها به استقبال او مي روند و يا هنگام وداع او را مشايعت مي کنند، و هيچ بيماري نيست مگر اين که به عيادتش مي روند، و هيچ کس از دنيا نرود مگر آن که بر بدنش نماز مي گزارند و پس از مرگ براي او طلب مغفرت مي کنند. و همه اين ها در زمين منتظر قيام قائم - عجّل اللَّه فرجه الشريف - هستند تا هنگام ظهورش فرا رسد. [6] .

و در حديث مفضّل از امام صادق عليه السلام آمده که فرمود: اي مفضّل! او تنها ظاهر مي شود وبه سوي خانه خدا به تنهايي مي رود و تنها وارد کعبه مي گردد و در حال تنهايي شب بر او فرا مي رسد، پس چون ديدگان به خواب رود و سياهي شب سايه افکند، جبرئيل و ميکائيل و فرشتگان در صفوف متشکّل بر او فرود مي آيند، پس جبرئيل معروض مي دارد: «يا سَيِّدِي قَوْلُکَ مَقْبُولٌ وَأَمْرُکَ جائِزٌ»؛ اي سرور من! فرمانت پذيرفته و دستورت اجرا مي شود.



[ صفحه 142]



پس دست بر صورتش مي کشد و مي گويد: «اَلحَمْدُ للَّهِِ الَّذِي صَدَقَنا وَعْدَهُ وَأَوْرَثَنَا الأَرْضَ نَتَبَوَّءُ مِنَ الجَنَّةِ حَيْثُ نَشآءُ فَنِعْمَ أَجْرُ العامِلِينَ»؛ [7] حمد خداي را که به وعده خويش درباره ما وفا کرد و زمين را ميراث ما ساخت، هر جاي بهشت که خواهيم منزلگاه خود قرار دهيم، پاداش عمل کنندگان چه نيکو است.

آن گاه ميان رکن و مقام مي ايستد و فريادي مي کشد و مي فرمايد: اي نقباي من؛ (سرکردگان ارتش آن حضرت) و اي وابستگان خاصّ من؛ و اي کساني که خداوند شما را - پيش از ظهورم - براي ياري من بر روي زمين ذخيره کرده! با خواست و رغبت نزد من آييد.

پس فرياد آن حضرت به گوش آن ها مي رسد در حالي که در محراب ها و بر رختخواب هاي خود در شرق و غرب زمين قرار دارند و همان يک صدا به گوش همه آنان مي رسد، پس به آن حضرت پاسخ مثبت مي دهند و به سوي آن صدا مي شتابند و در عرض يک چشم برهم زدن در پيشگاه او بين رکن و مقام حاضر مي شوند. پس خداوند - عزّوجلّ - به نور امر مي کند که مانند عمودي از زمين تا آسمان کشيده مي شود، که از آن نور هر مؤمني که به روي زمين است استفاده خواهد کرد و نوري از درون خانه اش آشکار مي گردد، پس نفوس مؤمنين به آن نور خوشنود مي گردد. (تا اين که مفضّل عرضه داشت): اي سرور من! آيا در مکّه مقيم مي شود؟

فرمود: نه، اي مفضّل! بلکه مردي از خاندانش را در آن جا جانشين خود مي سازد، پس هرگاه از مکه حرکت کند به آن مرد حمله مي کنند و او را مي کشند، پس آن حضرت بازمي گردد، ايشان به خدمتش مي آيند، در حالي که ترسان و سر به زير افکنده باشند، گريه و تضرّع مي کنند و عرضه مي دارند: اي مهدي آل محمدعليهم السلام توبه مي کنيم. پس آن حضرت آنان را نصيحت و موعظه نموده و هشدار مي دهد و بر آن ها جانشين مي گمارد و دوباره حرکت مي کند. ولي باز هم بر آن جانشين يورش مي برند و او را مي کشند، پس ياران خودش از جنّيان و نقبا را به سوي آن ها مي فرستد و مي فرمايد: بازگرديد به سوي آن ها و کسي را باقي نگذاريد، مگر آن که ايمان بياورد. و اگر نه اين بود



[ صفحه 143]



که رحمت پروردگار همه را فرا مي گيرد، و من آن رحمت هستم با شما به سوي آن ها بازمي گشتم، زيرا که به تحقيق اين ها عذرها را بين خود و خداي خودشان و من قطع کردند. پس به سوي آنان مراجعت مي کنند، به خدا قسم از صد تن يکي باقي نمي ماند، قسم به خدا از هزار يکي باقي نمي ماند.

مفضّل مي گويد: گفتم: اي سيّد من! خانه مهدي عليه السلام کجا خواهد بود و مؤمنان کجا جمع مي شوند؟ فرمود: سراي حکومت آن حضرت کوفه و مجلس حکم و فرمانروايي او مسجد جامع آن، و بيت المال و محل تقسيم غنائم مسلمين مسجد سهله، و جاي خلوت هاي آن حضرت، سرزمين صاف و مسطح و سفيد نجف است.

مفضّل عرضه داشت: اي مولاي من! آيا همه مؤمنين در کوفه خواهند بود؟ فرمود: آري قسم به خدا! هيچ مؤمني باقي نمي ماند مگر اين که در آن، يا در حوالي آن خواهد بود و کار به جايي مي رسد که مقدار خوابگاه يک اسب به دو هزار درهم مي رسد و بيشتر مردم آرزو مي کنند: اي کاش يک وجب از زمين سبع را به قيمت يک وجب طلا مي خريد و زمين سبع از خطّه هاي همدان است. [8] .

مي گويم: شايد منظور از «هيچ مؤمني باقي نمي ماند مگر اين که در آن يا در حوالي آن خواهد بود» زيارت و ديدار آن حضرت باشد، نه هميشگي؛ و شاهد بر اين، جمله بعدي است که: «بيشتر مردم آرزو مي کنند» و احتمال هم دارد که کلمه «حواليها» تصحيف «أَو حَنَّ إِلَيها» يعني به سوي او متمايل و مشتاق مي شوند، چنان که در روايتي از بحار و غير آن از حضرت ابوعبد اللَّه صادق عليه السلام منقول است.

و مؤيّد معني اوّل روايتي است که در بحار از غيبت شيخ طوسي نقل شده که حضرت ابوجعفر باقرعليه السلام فرمود: هرگاه قائم عليه السلام به کوفه وارد مي شود، هيچ مؤمني باقي نمي ماند مگر اين که در آن باشد يا به آن سفر کند. [9] .

و از جمله دلايل بر اين که مؤمنين نزد مولايمان صاحب الزمان - عجّل اللَّه فرجه الشريف - جمع مي شوند، روايتي است که شيخ صدوق در کمال الدين از



[ صفحه 144]



حضرت ابوالحسن امام علي بن محمد هادي عليه السلام آورده است که: از آن حضرت درباره معني فرمايش پيغمبرصلي الله عليه وآله که: «لا تُعادُوا الأَيَّامَ فَتُعادِيکُمْ»؛ يعني با روزها دشمني نکنيد که با شما دشمني خواهند کرد. سؤال شد. فرمود: آري، منظور از ايّام ما هستيم، به سبب ما آسمان ها و زمين برپاست، پس سَبْت (شنبه) نام رسول خداصلي الله عليه وآله است؛ و أَحَد (يکشنبه) نام امير المؤمنين عليه السلام؛ اِثنين (دوشنبه) حسن و حسين؛ و ثُلثاء (سه شنبه) علي بن الحسين (سجاد) و محمد بن علي (باقر) و جعفر بن محمد (صادق)؛ و أربعاء (چهارشنبه) موسي بن جعفر (کاظم) و علي بن موسي (رضا) و محمد بن علي (جواد) و من - علي بن محمد (هادي) -؛ و خميس (پنج شنبه) فرزندم حسن (عسکري)؛ و جمعه فرزند فرزندم مي باشد و به سوي اوست که گروه حقّ جمع مي شوند و همان است که زمين را پر از عدل و داد مي کند، چنان که از ظلم و ستم پر شده باشد، و اين است معني ايّام و اين که در دنيا با آن ها دشمني نکنيد که در آخرت با شما دشمني خواهند کرد. [10] .