در اين که شفاعت امري ممکن است، از نظر عقل ترديدي نيست. و اما دليل بر وقوع و تحقق يافتن آن - اضافه بر اين که از ضروريات مذهب بلکه دين است چنان که مجلسي در کتاب حق اليقين تصريح کرده - قرآن و سنّت و اجماع است که هريک به تنهايي براي کساني که گوش شنوا داشته باشند، کافي است.

از آيات قرآن: «مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ»؛ [1] چه کسي جز به اجازه او در پيشگاهش شفاعت کند.

«لا يَمْلِکُونَ الشَّفاعَةَ إِلاَّ مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمنِ عَهْداً»؛ [2] مالک شفاعت نيستند مگر براي کسي که نزد خداوند عهدي داشته باشد.



[ صفحه 451]



«يَوْمَئِذٍ لا تَنْفَعُ الشَّفاعَةُ إِلاَّ مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَرَضِيَ لَهُ قَوْلاً»؛ [3] در آن روز شفاعت سودي ندارد جز آن را که خداوند اذن داده و قول [و عقيده اش] را پسنديده باشد.

«لا يَشْفَعُونَ إِلاَّ لِمَنِ ارْتَضي»؛ [4] شفاعت نمي کنند مگر براي کسي که خدايش پسنديده باشد.

«وَلا تَنْفَعُ الشَّفاعَةُ عِنْدَهُ إِلاَّ مَنْ أَذِنَ لَهُ»؛ [5] و شفاعت نزد او سود نمي بخشد مگر براي آن کس که اذن داده باشد.

و از اخبار: به حدّ تواتر است و ما به آوردن قسمتي از آن ها که در مجلّد سوم بحار نقل شده اکتفا مي کنيم:

1 - از پيغمبر اکرم صلي الله عليه وآله است که فرمود: براي هر پيغمبري دعايي هست که از درگاه الهي خواسته است، من دعايم را براي شفاعت امّتم روز قيامت نگهداشته ام. [6] .

2 - و از آن حضرت عليه السلام است که فرمود: سه طايفه روز قيامت به شفاعت برمي خيزند، پس به آن ها شفاعت داده مي شود: پيغمبران، سپس علما و سپس شهدا. [7] .

3 - و از آن حضرت عليه السلام آمده که فرمود: هرکس به حوض من ايمان نياورد خداوند او را بر حوضم وارد نسازد و هر آن که به شفاعت من ايمان نياورد، خداوند او را به شفاعت من دليل ننمايد. سپس فرمود: البته شفاعتم براي اهل گناهان کبيره از امّتم مي باشد، امّا نيکوکاران بر آن ها باکي نيست. [8] .

مي گويم: منظور از شفاعت در اين حديث: درخواست عفو و بخشش نسبت به بدکاران است نه اين که شفاعت منحصر در آن باشد.

4 - و از آن حضرت عليه السلام مروي است که: من شفاعت کننده براي امّتم نزد پروردگارم در قيامت هستم. [9] .



[ صفحه 452]



5 - و نيز از رسول خداصلي الله عليه وآله است که: هرگاه در مقام محمود بپاخيزم، براي صاحبان کبيره از امّتم شفاعت مي کنم. پس خداوند در حقّ آن ها به من شفاعت مي دهد، به خدا قسم درباره کسي که ذرّيه ام را اذيت کرده باشد شفاعت نکنم. [10] .

6 - در حديثي آمده: غلامي مربوط به همسر علي بن الحسين عليهما السلام به نام ابوايمن بر حضرت امام محمد باقرعليه السلام وارد شد و عرض کرد: اي ابوجعفر مردم را فريب مي دهيد و مي گوييد: شفاعت محمدصلي الله عليه وآله! پس حضرت ابوجعفرعليه السلام غضبناک شد به طوري که صورتش متغيّر گشت. سپس فرمود: خدايت بيامرزد اي ابوايمن، آيا پاکي شکم و عفّت فرجت، تو را مغرور ساخته! به خدا سوگند! اگر صحنه هاي ترسناک قيامت را ببيني محتاج شفاعت محمدصلي الله عليه وآله خواهي بود. واي بر تو! آيا جز براي کسي که آتش بر او واجب شده شفاعت مي کند؟ آن گاه فرمود: هيچ کس از اوّلين و آخرين نيست مگر اين که روز قيامت به شفاعت محمدصلي الله عليه وآله محتاج باشد. پس از آن فرمود: رسول خداصلي الله عليه وآله را شفاعت درباره اهلش مي باشد، و براي ما شفاعت درباره شيعيانمان است، و براي شيعيانمان شفاعت در خاندانشان هست. آن گاه فرمود: و هرآينه مؤمن در حق همچون ربيع و مُضر (دو قبيله پرجمعيت عرب) شفاعت خواهد کرد، و مؤمن حتي براي خادمش هم شفاعت مي کند و مي گويد: پروردگارا! حقّ خدمتم، او از گرما و سرما مرا حفظ مي نمود. [11] .