اينک به اين بحث مي پردازيم که چرا بشر از مسير عدل و فضيلت منحرف مي شود، چرا ستم مي کند؟ با اينکه بشر داراي وجدان اخلاقي است و وجدان اخلاقي، بشر را به پاکي دعوت مي کند، با اينکه بشر داراي عقل است و عقل، بشر را به پاکي دعوت مي کند.

چرا بشر گناه مي کند؟ چرا بشر ستم مي کند؟ چرا بشر تجاوز و تعدي مي نمايد؟

براي بيان اين مطلب لازم است مقداري درباره خصوصيات و ويژگيهاي بشر بحث کنيم، همانطوري که يادآور شديم خداوند در باطن ما دو قدرت پاک بوجود آورده، اول عقل است، عقل گناه نمي کند، عقل خود را آلوده به معصيت نمي نمايد.

حتي در روايات به مردم مي گويد: عقل حجت پروردگار است. در باطن بشر، عقل بمنزله يک پيغمبر است در وجود ما، مگر ممکن است حجت پروردگار گناه کند؟ عقل هدفش پاکي است.

علي بن ابيطالب عليه السلام مي فرمايد:

«استرشدوا العقل ترشدوا و لا تعصوا فتندموا» [1] .



[ صفحه 43]



يعني شما عقل را مرشد و رهبر خود قرار دهيد تا به سعادت برسيد، مبادا با عقل مخالفت کنيد که ندامت و پشيماني دامنگيرتان مي شود. بنابراين عقل گناه نمي کند، ما را هم به گناه دعوت نمي نمايد.