هر چند در ظاهر، اعضا و جوارح ما در فعاليتهاي خود از عقل فرمان مي گيرند اما در حقيقت مرکز فرمان اصلي، قلب و دل است و نيز دل محور کنترل محبتها و دوستيها است. پس، اگر اين مرکز کنترل و فرماندهي و سازماندهي وجود انسان، به محبوبي اشتغال تام داشته باشد تمام نيروها و ايادي تحت فرمان او - که اعضا و جوارح اند - با او هماهنگ و هماواز خواهند شد. مويد اين گفتار، کار و هنر هنرمنداني است که در زمينه هاي مختلف چون نقاشي، سنگتراشي، خطاطي، منبت کاري و... انديشه ها و افکارشان به خوبي در آثارشان هويداست. مثلا يک نگارنده يا يک شاعر به هر اندازه بر آن باشد که افکار خود را پنهان نمايد و از بيان واقعيت آنها امساک ورزد، اما سرانجام مي توان از لابلاي عبارات و جملات



[ صفحه 168]



او طرز تفکر و نحوه بينشش را به دست آورد. محبت نيز که آتش فروزان دل عاشق است در تمامي حرکات و رفتار به ويژه در زبان و گفتار محب تجلي بارز دارد. دو کتاب مکيال المکارم و پيوند معنوي شاهد گوياي اين مدعا هستند که جملات نويسندگان آنها بيانگر شدت عشقشان به ساحت مقدس مولايشان سلام الله عليه است و نشان مي دهند که چگونه آن دو پروانه وار به گرد شمع فروزان محبتش مي گردند و با انتظار حقيقي ظهور خورشيد جمالش، چه بسا چشم از دنيا فرو بسته اند. اين از يک سو، و از سوي ديگر، ذکر و ياد يار امواج محبت را در قلب عاشق، خروشان تر و متلاطم تر مي گرداند، زيرا چشم و گوش و زبان، هر کدام راههاي نفوذي قلب هستند. پس آن هنگام که محب آواي محبت محبوبش را بشنود و به نظاره او يا نشاني از او بنشيند و يا زبان به ذکر نام زيباي او بگشايد، امواج محبت از اين منافذ به درون درياي دل راه يافته، موجي بر امواج بلند آن مي افزاد و آتشش را فروزان تر مي گرداند. بخصوص اگر زمزمه عشق با معشوق به گونه اي باشد که صداي زيباي او را بشنود، شوري ديگر در قلب عاشق آفريده خواهد شد که با شنيدن صداي روح افزاي معشوق همه وجودش به گوهر عشق او مزين خواهد شد و در اينجاست که محب و عاشق يک پارچه و سراپا محبت مي گردد و هر موي و رگ و خوان او فرياد عشق سر مي کند و نداي وصال در مي دهد. و اين اسوه عشق به خدام امام سجاد سلام الله عليه است که در کردار و گفتارش، از محبوب مي خواهد که سر تا پاي وجودش ياد و ذکر يار و مناجات با او باشد تا با ياد او تمامي همتش يار و محبت او بوده و غير از آن کار ديگري نداشته باشد. اکنون به فرازي از مناجاتهاي سوزناک امام سجاد عليه السلام مي نگريم: اللهم صل علي محمد و آله و نبهني لذکرک في اوقات الغفله، و استعملني بطاعتک في ايام المهله، و انهج لي الي محبتک سبيلا سهله، اکمل لي بها خير الدنيا و الاخره. [1] .

خداوندا! بر محمد و آل او درود فرست و در اوقات غفلت، مرا براي ياد خود بيدار گردان و در ايام فراغت مرا به کار بندگي خود بگيرد، و براي من به سوي



[ صفحه 169]



محبت خود راهي هموار بگشا و به وسيله آن خير دنيا و آخرت را براي من کامل فرما.