عاشق در اثر تمرين اهداهاي خردتر و کوچکتر، تا بدانجا مي رسد که جان و تمامي هستي خود را به محبوب مي فروشد و هديه مي کند. آنجاست که محبوب خود بدون واسطه در خريداري سرمايه محب اقدام مي کند و به ثمن وصال، جان و مال او را مي خرد: و من الناس من يشري نفسه ابتغاء مرضاه الله. [1] .

و برخي از مردم کساني هستند که جان خود را در راه کسب خشنودي خداوند بذل مي کنند. در ذيل اين آيه کريمه در تفسير علي بن ابراهيم قمي آمده است که:



[ صفحه 88]



قال: ذلک امير المومنين عليه السلام و معني يشري نفسه يبذلها. [2] .

مقصود از اين آيه اميرالمومنين عليه السلام است و معني يشري (مي فروشد)، بذل کردن جان خود مي باشد. و باسناده الي انس بن مالک قال: لما توجه رسول الله صلي الله عليه و آله الي الغار و معه ابو بکر امر النبي صلي الله عليه و آله عليا عليه السلام ان ينام علي فراشه و يتغشي ببرده، فبات علي عليه السلام موطنا نفسه علي القتل و جاءت رجال قريش من بطونها يريدون قتل رسول الله صلي الله عليه و آله. فلما ارادوا ان يضعوا عليه اسيافهم لا يشکون انه محمد صلي الله عليه و آله فقالوا ايقظوه ليجد الم القتل و يري السيوف تاخذه. فلما ايقظوه فراوه عليا فتفرقوا في طلب رسول الله صلي الله عليه و آله فانزل الله عز و جل: و من الناس من يشري نفسه ابتغاء مرضاه الله و الله رووف بالعباد [3] .

انس بن مالک گويد: هنگامي که رسول خدا صلي الله عليه و آله همراه ابوبکر مکه را ترک نمود و متوجه غار گرديد، به علي عليه السلام امر فرمود که در رختخواب به جاي او بخوابد و خود را به جامعه او بپيچد. پس علي عليه السلام خوابيد و خود را آماده کشته شدن نمود. مرداني از قريش به درون خانه ريختند تا رسول خدا صلي الله عليه و آله را به قتل رسانند. آنان يقين داشتند که رسول خدا صلي الله عليه و آله در فراش خويش خوابيده، خواستند شمشير بر او بکشند، گفتند او را بيدار کنيد تا درد کشته شدن را بيشتر احساس کند و شمشيرها را که بر بالاي سر اوست ببيند. هنگامي که او را بيدار کردند، ديدند علي عليه السلام است. سپس براي يافتن رسول خدا صلي الله عليه و آله متفرق شدند. آنجا بود که اين آيه نازل شد که: از مردم کساني هستند که جان خود را در راه کسب خشنودي خدا بذل مي کنند و خداوند به بندگان رئوف است. درباره علي عليه السلام اسوه بذل جان و مال و فداکاري چنين آمده است:... عن ابن القداح عن ابيه الميمون عن ابي عبد الله عليه السلام: ان امير المومنين عليه السلام کان اذا اراد القتال قال هذه الدعوات: اللهم انک اعلمت سبيلا من سبلک جعلت فيه رضاک و ندبت اليه اولياءک و جعلته اشرف سبلک عندک ثوابا و اکرمها لديک مابا و احبها اليک مسلکا ثم



[ صفحه 89]



اشتريت فيه من المومنين انفسهم و اموالهم بان لهم الجنه يقاتلون في سبيل الله فيقتلون و يقتلون وعدا عليک حقا فاجعلني ممن اشتري فيه منک نفسه ثم وفي لک ببيعه الذي بايعک عليه غير ناکث و لا ناقض عهدا و لا مبدلا تبديلا.... [4] .

ابن القداح از پدرش ميمون از امام صادق عليه السلام نقل مي کند که اميرالمومنين عليه السلام وقتي مي خواست به جنگ برود، چنين دعا مي کرد: خداوندا! راهي از راههاي خود را نمودي و رضاي خود را در آن قرار دادي و دوستان خود را به آن خواندي و آن را در اجر و ثواب شريف ترين و گرامي ترين و محبوب ترين راه قرار دادي، سپس در آن، جان و مال مومنان را خريداري کرده، به آنان وعده بهشت دادي که در راه خدا مقاتله مي کنند و مي کشند و کشته مي شوند و اين وعده حق است. پس، مرا از آنان که جانش را به تو فروخته قرار ده و از آنان که وفاي به مبايعه خود نموده و عهد خود را شکسته و تبديل ننموده اند قرار ده. و امام سجاد عليه السلام در ذيل آيه ان الله اشتري من المومنين انفسهم و اموالهم بان لهم الجنه [5] .

فرمود: نزلت في الائمه صلوات الله عليهم. [6] مقصود از مومنين ائمه صلوات الله عليهم هستند.



[ صفحه 90]