نام محبوب که جلوه اي از جلوات اوست مراتبي گونه گون دارد:

1 - نام عيني

2 - نام لفظي

3 - نام کتبي

4 - نام عقلي و ذهني هر کدام از اين نامها به اعتبار ظرف و نشئه اي که در آن قرار مي گيرند اسم خاص پيدا مي کنند. اگر در جهان خارج به عنوان موجود عيني باشد نام تکويني و اگر در دنياي الفاظ باشد نام لفظي و اگر در نشئه کتابت باشد نام کتبي و اگر در جهان عقل باشد نام عقلي به خود مي گيرد. اين مراتب در مورد اسامي خداوند نيز که محبوب حقيقي و بالذات عالم هستي است تحقق مي پذيرد، که با ذکر و ياد آنها شرط محبتش ايفا مي شود. و البته هر چه نام، حقيقي تر و در سلسله مراتب با حضرت حق، قرب بيشتر يابد انس با آن، عمق بيشتري از محبت را ايجاد مي کند. عظيم ترين و با فضيلت ترين اسماء الهي، باطن نوراني وجود مقدس حضرت خاتم



[ صفحه 175]



النبيين و سپس حضرت اميرالمومنين و حضرت صديقه سيده نساء عالمين و ساير ائمه طاهرين صلوات الله عليهم اجمعين است. لذا ذکر نام هر کدام از آن ذوات مقدسه، ذکر خدا و عبادت اوست. روايات زير، شواهدي از جهان وحي بر اين گفتار است: رسول اکرم صلي الله عليه و آله فرمودند: ذکر علي عليه السلام عباده. [1] .

ذکر و ياد علي عليه السلام عبادت است. امام صادق عليه السلام فرمودند: ذکرنا اهل البيت شفاء من الوعک و الاسقام. [2] .

ذکر ما اهل بيت شفاي از تب و ساير امراض است. علي بن ابي حمزه قال: سمعت ابا عبد الله عليه السلام يقول: شيعتنا الرحماء بينهم الذين اذا خلوا ذکروا الله. انا اذا ذکرنا ذکر الله و اذا ذکر عدونا ذکر الشيطان. [3] .

علي بن ابي حمزه مي گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم که فرمودند: شيعيان ما با يک ديگر مهربانند و آن هنگام که تنها شوند خدا را ياد کنند، همانا ياد ما ياد خداست و ياد دشمن ما ياد شيطان است. ملاحظه مي شود که بر طبق بيانات شيواي خودشان، اين خاندان، نامهاي خدايند و ذکر آنان ذکر خداست و در نتيجه ذکر او با ذکر آنان تحقق مي يابد و بر همين مناسبت دستورها و توصيه هائي که در کثرت ذکرشان فرموده اند. از جمله اينکه به شيعيان سفارش کرده اند که فرزندان خود را به نامهاي لفظي آنان اسم گذاري کنند، باشد که به اين طريق اسم خداوند بيشتر ذکر شود. در کتاب شريف وسائل مي بينيم: عن سليمان الجعفري قال: سمعت ابا الحسن عليه السلام يقول: لا يدخل الفقر بيتا فيه اسم محمد او احمد او علي او الحسن او الحسين او جعفر او



[ صفحه 176]



طالب او عبد الله او فاطمه من النساء. [4] .

سليمان جعفري مي گويد: شنيدم از امام ابوالحسن عليه السلام که مي فرمودند: فقر داخل نمي شود در خانه اي که در آن، نام محمد يا احمد يا علي يا حسن يا حسين يا جعفر يا طالب يا عبدالله يا فاطمه از زنان باشد. دقت در آيات کريمه قرآن نکته اي لطيف و زيبا را در ارتباط با همين مسئله نشان مي دهد و آن اينکه در برخي از تعبيرات قرآن کريم تسبيح و تقديس به خود خداوند نسبت داده مي شود و در گروهي ديگر، به اسماء و نامهاي مبارکش تعلق مي گيرد. آيات زير، گوياي هر دو گروه است: ان الذين عند ربک لا يستکبرون عن عبادته و يسبحونه و له يسجدون. [5] .

کساني که نزد پروردگارت هستند نسبت به بندگي و عبادت او کبر نمي ورزند و او را تسبيح و بر او سجده مي کنند. و اذکر ربک کثيرا. [6] .

پروردگارت را زياد ياد کن. يسبح لله ما في السموات و ما في الارض. [7] .

الله را موجودات آسمانها و زمين تسبيح مي نمايند. و از گروه دوم است آيات ذيل: فسبح باسم ربک العظيم. [8] .

پس، نام بزرگ پروردگارت را تسبيح کن. سبح اسم ربک الاعلي. [9] .

نام بلندتر پروردگارت را تسبيح کن. مي بينيم که تسبيح و تقديس گاهي به خود پروردگار و گاهي به نام اعظم و يا اعلاي او اختصاص مي يابد و مي دانيم که مرتبه هستيها هر چه قويتر باشد آن هستي نام بزرگتر خداست و در نتيجه، وجود نوراني پيامبر و ائمه اثني عشر صلوات الله عليهم



[ صفحه 177]



بزرگترين نامهاي خداوند هستند و به دلالت روايات ياد شده، ذکر اسامي آنان نيز بندگي خدا و ذکر و ياد محبوب بوده و موجب ثواب و اجر و در نتيجه افزوني عشق و محبت نسبت به محبوب مي گردد.