بازگشت

خواجه نصيرالدين طوسي


مقصود از توکل، اين است که بنده، همه آنچه را از او سر مي زند و برايش رخ مي دهد، به خداوند متعال بازگزارد. چون معلوم است که خداوند بر همه چيز قادر و تواناست. و هر چيز را به نيکوترين و کاملترين صورت انجام مي دهد. بنده بايد، چون کار را به خداي بازهشت، به آنچه خداوند کرد راضي و خشنود باشد. اما بنده، با اين همه، بايد خود، درباره همان چيزي نيز که به خداوند واگذاشته تلاش کند و بکوشد. نهايت، خودش و قدرت و اراده و کارش را از اسباب و شروطي بداند که موجب تعلق قدرت و اراده خداوند به وقوع شي ء مي شود که در حق او انجام داده است. و اين است معناي لا جبر و لا تفويض، بل امر بين امرين. [1] .



[ صفحه 100]




پاورقي

[1] سفينه البحار، ج 2: 683 - 682 قال المحقق الطوسي: المراد بالتوکل ان يکل العبد جميع ما يصدر عنه و يرد عليه، الي الله تعالي، لعلمه، بانه اقوي و اقدر، و يصنع ما قدر عليه علي وجه احسن و اکمل. ثم يرضي بما فعل، و هو مع ذلک يسعي و يجتهد فيما و کله اليه، و يعد نفسه و قدرته و عمله و ارادته من الاسباب و الشروط المخصصه لتعلق قدرته - تعالي - و ارادته، بما صنعه بالنسبه اليه... و من ذلک يظهر معني لا جبر و لا تفويض، بل امر بين امرين.