موضوع مهدويت و ظهور عدل گستري در آخر الزمان، از موضوعات پر دامنه ي احاديث اسلامي مي باشد. و شايد در کمتر موردي اين چنين بين عامه و خاصه، روايت داشته باشيم. چنانچه گاهي اخبار يکي از مشخصات مهدي موعود متجاوز از صدها نمونه مي گردد. چند نمونه ي ذيل شاهد اين مدعايند:

مهدي از خاندان و ذريه ي پيغمبر (ص) است: 389 حديث مهدي (ع) از فرزندان اميرالمؤمنين است: 214 حديث

مهدي (ع) نهمين فرزند امام حسين است: 148 حديث

مهدي (ع) دوازدهمين و آخرين ائمه است: 136 حديث [1] .



[ صفحه 35]



اين گستردگي که روشنگر مقبوليت اين عقيده در فرهنگ اسلام مي باشد، کتب حديثي و کلامي گوناگوني را - از قرون نخستين اسلام تاکنون - در ميان مذاهب و فرق مختلف اسلامي، به خود اختصاص داده است.

در اين ميان فرهنگ شيعه که پيشتاز اين راه بوده، از همان قرون صدر اسلام نگارش در اين زمينه را شروع نموده است، که از کهن ترين منابع ما در اين زمينه کتاب «غيبت فضل بن شاذان» [2] - از خواص حضرت رضا (ع) - (متوفي به سال 260 ه) مي باشد که با توجه به تولد حضرت حجت (ع) در سال 255 هجري ارزش اين کتاب معلوم مي گردد.

و بعضي از محققين تاکنون متجاوز از 350 کتاب و رساله از قرن چهارم تا چهاردهم در اين مورد به دست آورده اند، که اگر اين مقدار را بر کتبي که هنز در دسترس آن پژوهشگران قرار نگرفته است اضافه شود، بيش از 500 مجلد خواهد گرديد. [3] .

در مورد کتب علماي اهل سنت نيز به تقريب مي توان گفت که در کليه ي مجامع احاديثي معتبر آنها از قائم منتظر سخن رفته است، چنانچه يکي از استادان دانشگاه الازهر مصر و شارح معروف صحاح سته [4] معترف است که: احاديث مهدي را گروهي از برگزيدگان صحابه ي رسول خدا (ص) روايت کرده اند و بزرگان محدثان ما مانند ابوداود، ترمذي، ابن ماجه، طبراني، امام احمد حنبل و حاکم نيشابوري - رضي الله عنهم اجمعين - در کتاب خود آورده اند. [5] .



[ صفحه 36]



مجموعه ي اين تأليفات بيش از صد مورد مي باشد، و اين علاوه بر کتب مستقلي است که مشاهير تسنن در اين زمينه به رشته ي نگارش درآورده اند که مقدارشان بالغ بر 30 مجلد مي شود. [6] .

بنابراين ملاحظه نموديم که با توجه به فراز فوق موضوع نهضت قائم موعود مساله اي است بس عميق در متون اسلامي که بزرگان فرق اسلامي جوانب آن را در آثار رواني و کلامي خويش آورده اند.