دورنماي تاريخ
آرمان و اميد هر ملت و جمعيتي، دورنماي آينده، و نمايانگر تاريخ آينده آنان است. از آرمانهاي هر جامعه و ملتي، تا حدودي مي توان آينده شان را پيش بيني کرد، و انجام و سرنوشت هر فرد و جامعه اي، غالبا تجسم و تبلور آرمان ها و اميدهاي آنها است که به اراده طبيعي (يا ساختگي) آنان به تدريج جامه عمل پوشيده است. علي عليه السلام فرمود: ارجاف العامه بالشي ء دليل علي مقدمات کونه: غور و توجه زياد مردم به چيزي، نشانه پيدايش زمينه براي به وجود آمدن آن چيز است. (محمد تقي فلسفي / جوان / 84:2)
[ صفحه 8]
و نيز فرمود: خوض الناس في شي ء مقدمه الکائن: توجه شديد مردم به مطلبي، و تمرکز افکار آنان در آن مطلب، مقدمه وجود يافتن آن است. (جوان / 84:2).
يک جمع بيدار و هشيار، آنچه را که آرمان و مورد آرزوي اوست، مي خواهد، و آنچه را مي خواهد، با اراده پي گيري مي کند و در اثر پيشتکار به آن مي رسد. چرا که توانستن همان خواستن است. پس آرمان ها، خواسته ها است. و خواسته ها با اراده انسانها تحقق مي يابد. هر وقت انسان ها بخواهند، مي توانند مسير تاريخ را تغيير دهند. اراده اجتماع مظهر بزرگترين نيرو و به وجود آورنده عظيم ترين قدرت است. مردم يک جامعه وقتي چيزي را بخواهند و به حرکت آيند، سرانجام به آن مي رسند و به خواسته خويش، جامه عمل مي پوشانند.