بر حسب آنچه از آيات و احاديث استفاده مي شود اين ظهور پس از امتحانات شديد و رفتن بسيار به مدد الهي همراه با معجزات و خوارق عادات و آيات بزرگ، تحقق مي يابد و ويژگيهائي که دارد اگر چه تمام در ضمن تعاليم اسلام بيان شده است و برخي از آن ويژگيها را در عصر رسالت و عصر زمامداري اميرالمومنين علي عليه السلام مشاهده مي کنيم ولي فعليت تمام آنها در جامعه موعود تحقق خواهد يافت. شناخت اين ويژگيها از نظر عقيده و ايمان و معرفت امام عليه السلام داراي اصالت و اهميت است، تا آن جا که در خبر مشهور بين مسلمين از پيغمبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم روايت مي شود: هر کس بميرد و امام زمان خود را نشناخته باشد مرده است بمردن جاهليت. [1] و فخر رازي روايت مي کند از آن حضرت: هر کس بميرد و امام زمان خود را نشناسد، فليمت ان شاء



[ صفحه 16]



يهوديا و ان شاء نصرانيا. (بميرد اگر مي خواهد يهودي و اگر مي خواهد نصراني). [2] و از نظر اسلام شناسي و شناخت نوع حکومت و چگونگي و اهداف حکومت در اسلام و ولايت حاکم و مسائل مهم ديگر نيز ارزنده و مفيد است. و از اين نظر که آن جامعه و آن نظام، جامعه و نظام کامل اسلامي و تمام شرعي است، نظامي الگو و اسوه و معيار و ميزان است و جوامع کوچک يا بزرگ هر چه به آن همانند تر و شباهت بيشتر داشته باشند مشروعيت بيشتر دارند. شناخت اين جامعه براي تعيين جهت و سمتي که جوامع بايد بسوي آن داشته باشند مفيد و سودمند است. و بالاخره از اين لحاظ که مومنان به آن ظهور و وعده الهي مشتاقانه در انتظار آن هستند و براي وقوع آن تحول بزرگ جهاني و الهي چشم به آينده دوخته و در هيچ شرايطي از بهبود اوضا نااميد نمي شوند و در ميان طوفانهاي شدائد و سختيهاي قوي القلب، با ايمان، استوار و محکم، به آينده اميدوار و با قاطعيت بسوي



[ صفحه 17]



جلو قدم بر مي دارند و بر کوشش و تلاش و اقدام خود مي افزايند، شايان اهميت است. از همه اين جهات و ابعاد ديگر شناخت اين جامعه به استقامت فکر و اخلاق و اعمال انسان کمک مي نمايد، اما در اين گفتار به اين فائده و وظيفه بزرگ نظر و اشارت داريم که چنين جامعه يگانه اي را که انبياء گذشته بشارت آن را داده اند و آيات قرآن مجيد و روايات متواتر به تحقق آن با صراحت تاکيد دارند و آن را اوج کمال اجتماع بشري و نظام عدل کامل الهي معرفي کرده اند، بايد هر کس به آن معتقد است، بسوي آن گام بردارد و ويژگيهاي آن را در خود و جامعه متجلي سازد. بايد فاصله را با آن کم کرد و با تلاش و مجاهده به آن نزديک و نزديکتر شد. بايد از اينکه فاصله ما و جامعه مان با آن جامعه و رهبر عزيز آن زياد شود و از او دور باشيم به شدت پرهيز کنيم. بايد اخلاق و اعمالي را که با عضويت در چنان جامعه اي سازگار نيست و صاحب آنها از آن جامعه مطرود است ترک کنيم و براي قبول شدن در چنان جامعه اي خود را بسازيم و تلاش نمائيم و اين است معناي صحيح انتظار. اصلا يکي از فوائد بزرگ معرفت پيغمبر و امام و يکي از حکمتهاي گزينش پيغمبر و امام از خود بشر همين است که آنها اسوه باشند و رفتار و روش و سيره آنها - علاوه بر گفتار و تعليمات قولي آنان هم -



[ صفحه 18]



راهنماي زندگي باشد که در قرآن مجيد مي فرمايد: (لقد کان لکم في رسول الله اسوه حسنه). [3] البته شما را در اقتدا کردن به رسول خدا خير و سعادت بسيار است. و هم مي فرمايد: (و لو جعلناه ملکا لجعلناه رجلا و للبسنا عليهم ما يلبسون). [4] چنانچه فرشته اي نيز به رسالت بفرستيم هم او را بصورت بشري در آورديم و بر آنان همان لباس که مردمان بپوشند مي پوشانيم بلکه در معرفت خداوند متعال که بالذات کمال انسان است و نهايت همه کمالات است و بالاتر از آن کمالي نيست، همين کيفيت براي شخص خداشناس ارزنده است که با معرفت باسماء الحسني و صفات علياي الهي چنانکه فرموده اند: تخلقوا باخلاق الله تخلق به اين اسماء و صفات را وجهه همت قرار مي دهد، مثلا چنان که خداوند ستار العيوب و غفار الذنوب و حليم و عليم و بخشنده و مهربان و شکور و محسن و... است بنده خدا شناس و کمال دوست او نيز خود را به اين صفات متحلي مي سازد. معرفت امام وقت و صاحب عصر و ولي امر و آن موعود عظيم الشان انبياء نيز بايد همين اثر را داشته باشد و کيميائي باشد که مس وجود دوست و منتظران او را به طلاي اصل و خالص



[ صفحه 19]



مبدل نمايد. بايد در شخص عارف به آن حضرت و سيره و اعمال و برنامه هاي آن بزرگوار، عملا علاقه به آن اخلاق و آن روش ظاهر باشد که از صميم جان مشتاق حضور و عضويت در آن جامعه موعود باشد. بنابر اين معرفت امام عصر حضرت مهدي موعود (ارواح العالمين له الفداء) و شناخت ويژگيها ظهور و حکومت و چگونگي اداره و نظامي که در عالم برقرار مي کند و جامعه اي را که بوجود مي آورد براي ما که در عصر غيبت و عصر امتحان زندگي مي کنيم، بسيار سودمند و لازم است. هم راهنما و خط دهنده است و هم عامل مهمي در بازداري از خطا و گناه و اخلاق ناپسند و هم مشوق ميل و اقبال بکارهاي نيک و عدالت و التزام و احترام به نظامات شرعيه است.

تذکر لازم

پيش از اينکه به بيان ويژگيهاي جامعه موعود بپردازيم، اين تذکر لازم است که ويژگيهاي جامعه جهاني اسلامي، ويژگيهاي نظام و جامعه اسلامي است که بايد در جهان برقرار شود و هدفهاي بعثت حضرت خاتم الانبياء صلي الله عليه و آله و سلم است، آن جامعه جهاني ادامه تحقق اهداف انقلاب عظيم اسلام است. آنچه از اين ويژگيها تا کنون تحقق نيافته يا بطور کامل حاصل نشده



[ صفحه 20]



است بواسطه فقدان شرايط خارجي يا موانع است، رسيدن جامعه به آن جامعه جهاني، سير اسلام و دعوت حضرت رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم است که چنانکه اشاره شد اين رسالت و دعوت به آن نقطه کمال و فعليت اهدافي که داشته و دارد خواهد رسيد. (و ما ذلک علي الله بعزيز).



[ صفحه 21]