امام زمان به سبب اقدامات شديد خليفه وقت پنهان و از ديدگان مردم غايب مي شود. اما موظف است که خود و هدفش را به مردم بشناساند و در ضمن پاسخگوي اشکالات شيعيانش هم باشد. براي اجراي اين منظور چهار نفر نايب يکي پس از ديگري از خواص بزرگان شيعه انتخاب مي شوند تا بهنگام نياز خدمت امام شرفياب شوند و



[ صفحه 52]



وظيفه محوله را به ايفا رسانند. اين بزرگواران را نواب اربعه يا نواب خاصه با وکلاء و ابواب امام مي ناميدند و اين دوره را غيبت صغري نام نهادند. غيبت صغري 69 سال يعني از سال 260 تا 329 هجري قمري بطول انجاميد و نواب خاصه در ايام غيبت صغري عبارت بودند از:

1 - جناب عثمان بن سعيد عمروي از اصحاب و شاگردان امام هادي و امام عسکري است که در زمان ايشان از طرف آنان نيابت و وکالت داشته و سرانجام به نيابت حضرت مهدي مفتخر گرديده است.

2 - جناب محمد بن عثمان بن سعيد از اصحاب امام يازدهم است وي از افراد ثقه و مورد اطمينان امام بوده و پس از پدرش بيش از چهل سال عهده دار نيابت خاصه بوده است. [1] وي در هنگام وفات به دستور امام زمان (ع) نايب سوم يعني حسين بن روح را به مردم معرفي کرد.

3 - جناب ابوالقاسم حسين بن روح نوبختي فردي بسيار با هوش و با وقار و دور انديش بود و کار شيعيان را با نهايت حزم و کياست اداره مي کرد. هنگامي که مرگش فرارسيد ابوالحسن علي بن محمد سيمري را به امر امام زمان (ع) به جانشيني برگزيد.

4 - جناب ابوالحسن علي بن محمد سيمري از شاگردان مکتب امام حسن عسکري است که پس از فوت حسين بن روح به وکالت رسيد.



[ صفحه 53]