ديدن جنابمستطاب زبده الاطياب آقاي آقا شيخ حيدر علي مدرس اصفهاني است آن حضرت را در غيبت کبري و نشناختنش درحين تشرف وايضا مدرس مزبور مرقوم داشته که يکي از مواقعيکه خود اينحقير در حضور باهر النورش مشرف شدم و آنمولا را نشناختم در سنه که در اصفهان بسيار سرد شد و قريب پنجاه روز آفتاب ديده نشد و علي الدوام برف ميامد و برودت هوا چنان موثر بود که نهرهاي جاري يخ بسته بودو آنروز بنده در مدرسه باقريه (درب کوشک) حجره داشتم و حجره حقير روي نهر واقع بود و مقابل حجره مثل کوه برف و يخ جمع شده و از کثرت برف و شدت برودت راه تردد از دهات بشهر قطع شده و طلاب دهاتي فوق العاده در مضيقه و سختي بودند تا روزي پدر بنده با کمال عسرت بشهر آمدند که بنده را در سده ببرند نزد خودشان که وسائل آسايش بهتر فراهم باشد اتفاقا برودت و بارش بيشتر شد و مانع از رفتن گرديد و خاکه و ذغالهم جهت اشخاص بي تهيه معسور بلکه غير مقدور بود از قضا نيمه شبي نفط چراغ تمام و کرسي هم سرد و مدرسه هم از طلاب خالي حتي خادم هم اول شب درب مدرسه را بسته و بخانه اش رفته بود فقط يکنفر طلبه درسمت ديگر مدرسه در حجره اش خوابيده بود پدر بنده در آنموقع بناي تغير و تشدد را گذاردند که تا چه اندازه ما و خود را بزحمت و مشقت انداخته فعلا که اساس درس و مباحثه غير مرتب است چرا در مدرسه ماندي و بمنزل نيامدي تا ما و خود را باين سختي دچار نکنيدبنده را غير از سکوت و در دل با خدا راز گفتن هيچ چاره نبود ولي از شدت سرما خواب چشم ما رفته و تقريبا شب هم از نيمه گذشته بود که ناگاه صداي درب مدرسه بلند شد کسي محکم در را ميکوبد ما اعتنائي نکرديم باز بشدت در زد ما خودداري از جواب نموديم بخيال آنکه اگر از زير لحاف و پوستين بيرون آئيم ديگر گرم نميشويم که مرتبه ديگر چنان در را کوبيدند که تمام مدرسه بجنبش آمد اين بار خود رامجبور در اجابت ديده بنده برخواستم چوندر حجره را باز کردم ديدم بقدري برف آمده که از لب ازاره ايوان قريب يکوجب بالاتر است پا را در برف ميگذاشتيم تا زانو يا بالاتر فرو ميرفت بهر زحمتي بود خود را بدهليز مدرسه رسانيده گفتم کيستي اينوقت شب کسي در مدرسه نيست که بنده را باسم وهويت صدا زدند و فرمودند شما را ميخواهم که بدن من بلرزه آمد پيش خودگفتم اينوقت شب و مهمان آشنا و شناختن او مرا از عقب در کاملا اسباب خجلت فراهم شد در فکر عذري بودم که بتراشم شايد رفع مزاحمت و خجالت بشودگفتم خادم در را بسته و بخانه رفته ومن نميتوانم بگشايم گفتند بيا از سوراخ بالاي در اين چاقو را بگير و از فلانمحل باز کن فوق العاده تعجب کردم چون اين رمز را غير از دو سه نفر اهل مدرسه کسي نميدانست خلاصه چاقو را گرفته و در را گشودم و درب مدرسه روشن بود اگر چه اول شب چراغ برق جلو مدرسه روشن بود ولي آنوقت خاموش بود لکن حقير متذکر نبودم غرض شخصي را ديدم در زي شوفرها کلاه تيماجي گوشه دار بر سر و عينک مانندي جلو چشم و شال پشمي بر گردن و سينه بسته و کليجه ترياکي رنگي که داخل آن پشمي بود پوشيده و دست کش چرمي در دست و پاها را با مچ پيچ محکم بسته سلامي کردم و ايشان رد سلام باحسن فرمودند ولي بنده دقت در آنداشتم که از صوت و صدا شخصش را بشناسم که کدام يک از آشنايان ما است که از تمام خصوصيات حال ما و مدرسه با اطلاع ميباشند که دستشانرا پيش آورده ديدم از بند انگشت تا خر دست پولهاي رواج تازه سکه همه دو قراني چيده بر دست بنده گذاردند و چاقويشانرا گرفتند و فرمودند فردا صبح خاکه براي شما مياورند و اعتقاد شما بايد بيش از اينها باشد و بپدرتان بگوئيد اينقدر قرقر مکن ما بيصاحب نيستيم ديگر اينجا بنده مسرور شده تعارف را کردم گرفتم که بفرمائيد و ابويم تقصير ندارند چون وسائل همه مختل بود حتي نفط چراغ فرمودند آنشمع کچي که در رفه صندوقخانه است روشن کنيد دو مرتبه عرض کردم آقا اينچه پولي است فرمودند مال شما است خرج کنيد و تعجيل در رفتن داشتند و تا بنده با ايشان حرف ميزدم الم پير ما را درک نمي کردم خواستم در را ببندم متذکر امري شدم در را گشودم که از نام شريفش بپرسم ديدم آنروشنائي که جزئيات هم ديده ميشد مبدل بتاريکي شده متبسه شدم تفحص از آثار قدمهاي شريفش کردم که يکنفر اينهمه وقت پشت در روي اين برفها ايستاده باشد بايد آثار قدمش در برف ظاهر باشد کان برفها مهر و آثار قدم و آمد و شدي نبود چونرفتن بنده طولي کشيد ابوي متوحش از در حجره مرا صدا ميزدند بياهر که ميخواهد باشد خلاصه بنده مايوس شدم از ديدنش بار ديگر در را بسته و بحجره آمدم ديدم تشدد ابوي از پيشتر بيشتر که با کي حرف ميزدي در اينهواي سرد که زبان با لب و دهان يخ ميکند اتفاقا همين طور هم بود در رفه که فرمودند دست بردم شمع کچي ديدم که دوسال قبل آنجا نهاده بودم و بکلي از نظرم رفته بود



[ صفحه 104]



آوردم روشن کردم و پولها را روي کرسي ريختم و قصه را بابوي گفتم آنوقت حالي بمن دست داد که شرحش گفتني نيست و گمان ميکردي از آنحال و حرارت شمع برودت هوا را حس نميکرديم بهمين حالها بوديم که صبح شد ابوي جهت تحقيق پشت در مدرسه رفتند جاي پاي من بود و اثري از جاي پاي آن حضرت نبود هنوز مشغول تعقيب نماز صبح بوديم که يکي از دوستان مقداري ذقال و خاکه جهت طلاب مدرسه فرستاده بود که تا پايان آنسردي و زمستان کافي بود انتهي.