اصل دوم اين بود که: امام بايد بطور قطع معصوم باشد، دليل بر اثبات عصمت امام اينست که آنچه موجب شده ما محتاج بوجود امام باشيم، معصوم نبودن ماست. زيرا اگر همه مردم معصوم بودند، احتياج بامام نداشتند. ولي چون معصوم نيستند محتاج بامام معصوم ميباشند. و از اينجا ميدانيم که علت احتياج بامام، معصوم نبودن افراد اجتماع است، چنانکه علت احتياج فعل بفاعل را حدوث فعل ميدانيم و ميگوئيم: چيزي که نميخواهد حادث شود محتاج بفاعل نيست، و لذا ميگوئيم هر فعلي حادث



[ صفحه 419]



پديده اي محتاج بمحدث يعني پديد آورنده اي است. بهمين دليل واجب است بگوئيم هر شخص غير معصوم نيازمند بامام است، وگرنه علت احتياج نقض ميشود. پس اگر امام هم معصوم نباشد او نيز مانند ديگران محتاج بامام معصوم است و هکذا تا آنکه منجر به تسلسل شود پس براي رفع تسلسل که محال است ناچار از آنيم که بگوئيم: مردم غير معصوم محتاج بامام معصوم هستند. اينگونه استدلال را ما در کتابهاي کلامي خود به تفصيل و با استدلالت محکم بيان کرده ايم، براي رعايت اختصار از ذکر آن در اين کتاب غيبت خودداري نموده و بهمين اندازه قناعت ميکنيم.