و هم در کتاب نامبرده از عبد الله بن سنان روايت نموده که امام محمد باقر عليه السلام فرمود: خداوند بر خلاف وقتي که تعيين کنندگان وقت ظهور امام زمان معين کرده اند، عمل مي کند پرچم قائم همان پرچم رسولخداست که جبرئيل در روز جنگ بدر از آسمان آورد و آنرا در ميدان جنگ باهتزاز درآورد. آنگاه جبرئيل عرض کرد: اي محمد بخدا قسم، اين پرچم از پنبه و کتان و ابريشم و حرير نيست. عرض کردم: پس از چيست؟ گفت: برگ درخت بهشت است. پيغمبر در جنگ آنرا برافراشت سپس پيچيد و بدست علي عليه السلام داد و پيوسته نزد آن حضرت بود تا اينکه در روز جنگ جمل حضرت آنرا برافراشته نمود و خدا او را



[ صفحه 1128]



پيروز گردانيد. آنگاه علي عليه السلام آنرا پيچيد و هميشه نزد ما بوده و هست و ديگر هيچکس آنرا نمي گشايد تا اينکه قائم ما قيام کند. وقتي قائم قيام نمود آنرا باهتزاز در مي آورد و هر کس در شرق و غرب عالم باشد آنرا مي بيند. رعب و ترس وي يکماه زودتر از پيش روي و چپ و راست او رفته در دلها جاي مي گيرد، آنگاه گفت: اي محمد او بخوانخواهي پدرانش قيام مي کند و سخت خشمگين است و از اينکه خداوند بر اين خلق غضب نموده متاسف مي باشد. او پيراهن پيغمبر صلي الله عليه و آله را که در جنگ احد پوشيده بود بتن دارد و عمامه و زره پيغمبر را که بقامت وي رساست مي پوشد، و ذو الفقار شمشير پيغمبر را هم در دست دارد، سپس شمشير مي کشد و هشت ماه از کشته بيدينان پشته ها مي سازد. او نخست از بني شيبه شروع مي کند، دست آنها را ميبرد و بکعبه مي آويزد و جارچي او اعلام مي کند که اينان دزدان خانه خدايند. آنگاه بقيش حمله مي آورد، شمشير آنها را مي گيرد و با ضرب شمشير سيرآبشان مي گرداند. او قيام نمي کند مگر بعد از آنکه، دشمنانش دو فرمان: يکي در بصره و ديگري در کوفه مبني بر بيزاري از اميرالمومنين عليه السلام بخوانند و نيز در غيبت نعماني از فضيل بن يسار از حضرت صادق عليه السلام روايت نموده که فرمود: هنگاميکه قائم ما قيام ميکند با مردم ناداني روبرو ميگردد که در نفهمي از جهال جاهليت که پيغمبر با آنها مواجه بود، بدترند [1] عرضکردم:



[ صفحه 1129]



چطور؟ فرمود: وقتي پيغمبر صلي الله عليه و آله مبعوث شد مردم بتهائي از سنگ و صخره ها و چوبهاي تراشيده را پرستش ميکردند و زماني که قائم قيام ميکند، همه مردم کتاب خدا قرآن را بميل خود تاويل نموده بان استدلال ميکنند، آنگاه فرمود: آگاه باشيد بخدا قسم عدل قائم چندان گسترش مييابد و نافذ است که مانند سرما و گرما بداخل خانه هاي مردم رسوخ مي کند. نيز در غيبت نعماني است که ابان بن تغلب روايت ميکند که گفت: شنيدم حضرت صادق ميفرمود: اذا ظهرت رايه الحق لعنها اهل الشرق و الغرب. اتدري لم ذلک؟ قلت: لا قال: للذي يلقي الناس من اهل بيته قبل خروجه. يعني: وقتي پرچم حق آشکار شد، مردم شرق و غرب آنرا لعنت ميکنند. ميداني چرا؟ گفتم نه. فرمود: براي ناراحتيهائي که مردم قبل از ظهور وي از سادات خاندان او مي بينند و هم در آن کتاب منصور بن حازم از آن حضرت روايت کرده که فرمود: وقتي پرچم حق آشکار شد اهل شرق و غرب آنرا لعنت ميکنند. گفتم: براي چه؟ فرمود: بخاطر صدماتي که از بني هاشم مي بينند [2] .



[ صفحه 1130]



و نيز در آن کتاب از يعقوب سراج روايت ميکند که گفت: شنيدم حضرت صادق عليه السلام ميفرمود: سيزده شهر و طايفه است که مردم آن با قائم مي جنگد و او



[ صفحه 1131]



هم با آنها مي جنگد نام برد و اينان: مردم مکه، مردم مدينه، اهل شام، بني اميه، اهل بصره. مردم دميسان، کردها، اعراب قبائل بني ضبه و غني و باهله و از دو اهل ري! نيز در غيبت نعماني است که حضرت صادق از پدرش از جد بزرگوارش علي بن الحسين عليهم السلام روايت نموده که فرمود: هنگاميکه قائم ظهور ميکند خداوند هر گونه نقاهتي را از مومنين برطرف ساخته قواي از دست رفته آنها را بانان پس ميدهد. و هم در غيبت نعماني است که اميرالمومنين عليه السلام فرمود: گوئي شيعيانم را مينگرم که در مسجد کوفه خيمه ها زده اند و در آن قرآن را آنطور که نازل شده است، مياموزند. وقتي قائم قيام کرده مسجد کوفه را شکسته و قبله آنرا درست ميکند. نيز در آن کتاب از علي بن عقبه روايت ميکند که حضرت صادق عليه السلام فرمود: گوئي شيعيان علي عليه السلام را مي بينم که قرآن را بدست گرفته و بمردم تعليم ميدهند. نيز در آن کتاب از حضرت صادق عليه السلام نقل کرده که فرمود: چه حالي خواهيد داشت هنگامي که قائم خيمه هائي در مسجد کوفه بر سر پا کند، آنگاه فرمان نوي براي آنها بيرون آورد که بر عرب دشوار باشد؟ [3] همچنين در آن کتاب است که ابوصالح کناني گفت: من در نزد حضرت صادق عليه السلام بودم که پيرمردي وارد شد و عرضکرد: فرزندم بمن ظلم و ستم ميکند حضرت فرمود: نميداني که حق و باطل هر کدام دولتي دارند و پيروان هر يک در دولت ديگري خواراست هر کس در زمان دولت باطل بکسي آزاري وارد سازد،



[ صفحه 1132]



در دولت حق تلافي آنرا از او خواهند گرفت. و نيز در آنکتاب از ابان بن تغلب نقل کرده که گفت: شنيدم حضرت صادق عليه السلام ميفرمود: عمر دنيا تمام نميشود مگر اينکه گوينده از آسمان صدا زند: اي پيروان حق جمع شويد همه پيروان حق در يک قسمتي از زمين گرد آيند. آنگاه بار دوم گوينده اي صدا ميزند: اهل اهل باطل جمع شويد. پس همه پيروان باطل در يک سرزمين اجتماع کنند. من عرضکردم: اهل باطل ميتوانند داخل جبهه حق شوند و بالعکس؟ فرمود: نه بخدا، چنانکه خدا فرمود: ما کان الله ليذر المومنين علي ما انتم عليه حتي يميز الخبيث من الطيب [4] يعني: خداوند نمي گذارد اهل ايمان داخل اين ورطه شوند که شما بيدينان در آن هستيد، تا اينکه بعد از خوب تميز داده شود. و هم در کتاب ياد شده از ابوبصير و او از کامل از حضرت امام باقر (ع) روايت کرده که فرمود: وقتي قائم ما قيام ميکند، مردم را بامر تازه اي دعوت مينمايد، چنانکه پيغمبر (ص) مردم را بدينگونه دعوت نمود. اسلام در حال غربت ظاهر شد و بزودي مانند روز اول غريب ميشود پس خوش بحال غربا. و نيز در آن کتاب از ابوبصير نموده که حضرت صادق عليه السلام فرمود: اسلام با غربت ظاهر شد. و بزودي نيز غريب مي شود، چنانکه بود. پس خوش بحال غربا. من عرضکردم: آقا اين را براي من شرح دهيد فرمود: دعوت کننده ما دعوت خود را از سر مي گيرد. مانند دعوت پيغمبر صلي الله عليه و آله [5] و هم در کتاب مذکور از بطائني روايت مي کند که حضرت صادق عليه السلام فرمود: در اثناي اينکه جوانان



[ صفحه 1133]



شيعه در پشت بام خود خوابيده اند، ناگاه در يک شب بسوي صاحب خود ميروند و صبح را در مکه خواهند بود. در غيبت نعماني از ابوبصير روايت ميکند که حضرت صادق عليه السلام فرمود: قائم از مکه ظهور نمي کند تا اينکه حلقه کامل شود. عرض کردم: حلقه چقدر است؟ فرمود: ده هزار نفر که جبرئيل در سمت راست و ميکائيل در جانب چپ او باشد: ثم يهز الرايه المغلبه و يسير بها فلا يبقي احد في المشرق و لا في المغرب الا لعنها ثم يجتمعون قزعا کقزع الخريف آنگاه پرچم پيروزمند خود را برافراشته و بحرکت مياورد. هر کس در شرق و غرب است آن را لعنت ميکند [6] سپس مردم قبائل مختلف مانند پاره هاي ابر در فصل پائيز ناگهان بدو روي اجتماع کنند، يکنفر، و دو نفر، و سه نفر، و چهار نفر، و پنجنفر، و شش نفر و هفت نفر، و هشت نفر، و نه نفر، و ده نفر يعني دسته دسته بطرف قائم ميروند شيخ مفيد در کتاب اختصاص از حضرت صادق (ع) روايت ميکند که فرمود: شيعيان در دولت قائم روساي روي زمين و حکمران آن ميباشند. بهر مردي از آنها قوت چهل مرد داده ميشود سپس فرمود: امام محمد باقر فرمود: پيش از قيام قائم وحشت دشمنان در دل شيعيان ما جاي ميگيرد. وقتي قائم ما ظاهر گشت، و مهدي ما خروج کرد، هر يک از آنها از شير دليرتر و از نيزه چابک ترند، بطوريکه دشمن ما را زير پاهاي خود له ميکنند و با کف دست بقتل مي رسانند. شيخ طوسي در کتاب تهذيب از ابوالمقدام از حبه عرني روايت کرده که گفت: اميرالمومنين عليه السلام بحيره تشريف برد و فرمود: روزي برسد که کوفه به حيره وصل شود و چنان مرغوبيت پيدا مي کند که يک ذرع زمين آن به چند اشرفي



[ صفحه 1134]



فروخته ميشود، و مسجدي در حيره بنا شود که داراي پانصد درب باشد و نماينده قائم در آن نماز ميگزارد. زيرا مسجد کوفه براي آنها تنگ خواهد بود. دوازده پيشنماز عادل در آنجا نماز ميگزارد. من عرضکردم: يا اميرالمومنين آيا مسجد کوفه در آن روز گنجايش اين همه جمعيت را که ميفرمائيد دارد؟ فرمود: چهار مسجد براي قائم ساخته ميشود که مسجد کوفه کوچکترين آنهاست. مسجد فعلي کوفه و دو مسجد ديگر در آن روز در اين دو طرف کوفه واقع است، و با دست مبارک اشاره به نهر اهل بصره و کوفه و نجف کرد. کليني در کافي روايت ميکند که سالم بن مستنير گفت: از حضرت باقر (ع) شنيدم ميفرمود: هنگاميکه قائم قيام کرد، ايمان را بهمه ناصبي ها پيشنهاد ميکند که پذيرفته و ايمان بياورند. اگر واقعا داخل در ايمان شدند فبها وگرنه يا گردن آنها را مي زند و يا بايد جزيده بدهند چنانکه امروز کافران ذمي بدولت اسلام جزيه ميدهند. مولف: در کتاب مزار تاليف يکي از علماي پيشين ما [7] از ابوبصير روايت شده که گفت: حضرت صادق عليه السلام بمن فرمود: اي ابو محمد گويا من فرود آمدن قائم را با کسان و بستگانش در مسجد سهله مي بينم. عرضکردم: مسجد سهله اقامت. گاه اوست؟ فرمود: آري مسجد سهله جايگاه ادريس و ابراهيم خليل الرحمن بوده. خداوند هيچ پيغمبري را مبعوث نکرد جز اينکه در اين مسجد نماز گزارد و هم محل سکونت خضر در آن مسجد است. عرضکردم: قربانت گردم قائم هميشه در آنجا اقامت ميکند؟ گفت: آري عرضکردم: بعد از او چه کسي در آن سکونت ميکند؟ فرمود: هر کس که بعد از قائم خليفه باشد. عرضکردم: با کافران ذمي چه ميکند؟ فرمود: مانند پيغمبر با آنها صلح مي کند و آنها نيز با کمال ذلت جزيه بوي ميدهند. عرضکردم: اگر کسي



[ صفحه 1135]



با شما دشمني ورزد چه ميشود؟ فرمود: در دولت ما مخالفين ما ديگر فرصتي براي دشمني با ما ندارند، زيرا در آنموقع خداوند ريختن خون آنها را براي ما حلال کرده است. امروز کشتن آنها بر ما و شما حرام است، پس کسي تو را مغرور نسازد. وقتي قائم ما قيام کرد خداوند بوسيله او انتقام پيغمبرش و ما را از دشمنان ما ميگيرد. در کفايه الاثر از ابن عباس روايت ميکند که پيغمبر صلي الله عليه و آله در رديف ائمه اولاد حسين عليه السلام فرمود: التاسع منهم قائم اهلبيتي و مهدي امتي اشبه الناس بي في شمائله و اقواله و افعاله ليظهر بعد غيبه طويله و حيره مضله فيعلي امر الله و يظهر دين الله و يويد بنصر الله و ينصر بملائکه الله فيملا الارض عدلا و قسطا کما ملئت جورا و ظلما يعني: نهمي آنها قائم اهلبيت من و مهدي امت من است که در شمائل و اوقال و افعالش از همه کس بمن شبيه تر است. تا اينکه بعد از غيبت طولاني و حيرتي که مردم را از پريشاني گمراه ميکند، آشکار شود، و امر خدا دين اسلام را بالا برد و دين خدا را بر همه اديان غالب گرداند و با نصرت خدا و فرشتگان تاييد شود، پس زمين را پر از عدل و داد کند چنانکه پر از جور و ستم شده باشد. مولف: بعضي از روايات درباره روش حکومت آن حضرت در طي اکثر ابواب سابق گذشت [8] .