و در کمال الدين از سکوني از حضرت صادق عليه السلام روايت ميکند که: پيغمبر

[ صفحه 960]

صلي الله عليه و آله فرمود: ان الاسلام بدا غريبا و سيعود غريبا کما بدا فطوبي للغرباء يعني: اسلام با غربت ظاهر شد و عنقريب نيز چنانکه بود بحال غربت بر ميگردد پس خوش بحال غربا. در غيبت نعماني نيز اين حديث بسند ديگر آمده است و در کمال الدين آنرا بسند ديگر از حضرت رضا هم روايت کرده است. مولف: ابن اثير در نهايه گفته است: معني اين روايت اينستکه اسلام در اول امر مانند غريب بي کس بود که هيچيک از بستگانش نزد وي نباشند. زيرا مسلمانان در آن روز اندک بودند. و اينکه فرمود: عنقريب مثل اول غريب ميشود يعني مسلمانان در آخر الزمان تقليل مييابند و ماند غربا ميگردند. فطوبي للغربا يعني بهشت از آن مسلميني است که در آغاز اسلام و پايان اسلام بوده و ميباشند. علت اين امتياز اينست که آنها در آغاز اسلام و آخر الزمان در برابر آزارهاي کافر استقامت نشان داده و ميدهند و دين اسلام را از دست نميدهند [1] .

[ صفحه 961]

[1] دانشمند بزرگوار سيد رضي قدس سره گفته است: اين کلام پيغمبر اکرم (ص) از استعارات زيبا و مجازات بديع است زيرا حضرت غربت اسلام را در آغاز کار تشبيه فرموده به مرد غريبي که ياورانش اندک و دور از وطنش مي باشد. اسلام هنگام ظهورش چنين بود. تا آنکه بمرور پايه هاي آن محکم گشت و کارش بالا گرفت، و حاميانش ازدياد يافت.

و اين که پيغمبر مي فرمايد: سيعود غريبا عنقريب نيز غريب مي شود؛ باين معني است که بزودي از لحاظ قلت طرفداران و عاملين باحکام شرعي و وظائف اسلامي؛ مانند روز نخست خواهد شد

يکي از دانشمندان معاصر احتمال داده که معني روايت چنين باشد: اسلام بصورت غريبي ظهور کرد که با غرابت خود عقول بشريت را تکان داد. و سيعود غريبا يعني بزودي مجد و عظمت خود را بطور محير العقولي از سر مي گيريد. و بنابراين روايت اشاره به نيروي اسلام در موقع ظهور مهدي (ع) است که بصورت تنها دين جهاني در مي آيد.

منتخب الاثر صفحه 436

در آينده نيز راجع باين موضوع يعني معني غربت اسلام سخن خواهيم گفت منتظر باشيد.