گرچه اصل ظهور و نشانه هاي نزديک شدن آن، از امور مسلم و قطعي است، ولي بنا به مصالحي، زمان ظهور مشخص نشده است و هيچ کس، جز خداوند از وقت دقيق آن آگاه نيست. بارها اصحاب از امامان (ع) در مورد زمان خروج قائم (عج) پرسيده اند، ولي آنان به صراحت از مشخص کردن آن نهي کرده اند و زمان ظهور را همچون علم به قيامت، منحصر به خداوند دانسته اند. [1] .

(وامّا وقت خروجه (ع) فليس بمعلوم لنا علي وجه التفصيل، بل هو مغيب عنّا الي أن يأذن اللّه بالفرج ). [2] .

و امّا زمان ظهور مهدي (ع)، به روشني و به شرح براي ما مشخص نشده است، بلکه او تا آن گاه که خداوند اجازه خروج بدهد، از ديدگان ما پنهان است.

فضيل از امام باقر (ع) پرسيد که آيا براي ظهور وقتي معين شده است.

امام (ع) سه بار فرمود (کذب الوقاتون). [3] .

يا، کميت از آن حضرت پرسيد که چه وقت حضرت مهدي (عج) ظهور مي کند، امام (ع) فرمود:

(لقد سئل رسول اللّه (ص) عن ذلک فقال انّما مثله کمثل ساعة لا تأتيکم الاّ بغتة). [4] .

از پيامبر (ص) همين مطلب پرسيده شد. حضرت فرمود: مَثَل ظهور مهدي (ع)، همچون برپايي قيامت است (کسي جز خدا از وقت آن آگاه نيست) مهدي نمي آيد مگر ناگهاني.

مقتضاي اين احاديث و احاديث ديگر نظير آنها [5] آن است که به هيچ روي، نمي توان وقتي براي ظهور مهدي (عج) معين کرد. با توجه به اين اصل مسلّم، نشانه هاي ظهور، تنها بيانگر نزديک شدن زمان ظهورند و بيش از آن، دلالتي ندارند. اگر روايتي باشد که زمان ظهور را مشخص سازد، ناگزير بايد آن را توجيه کرد و يا به کناري نهاد.

در برخي روايات، به گونه سربسته و مجمل، به زمان ظهور اشاره شده، ولي بر فرض درستي آنها، ناسازگاري با قاعده فوق ندارند، زيرا در حقيقت آنها نيز وقتي معين نمي کنند، بلکه به گونه اي نشانه هاي ظهور را بيان مي کنند. مثلاً در حديثي آمده:

(مهدي (ع) قيام نمي کند، مگر در سالهاي فرد: سال اول، سوّم، پنجم، هفتم و يا نهم، و يا روز شنبه دهم محرم.).

يا:

(در 23 رمضان منادي ندا مي دهد و مردم را به سوي مهدي (ع) فرا مي خواند). [6] .

در اين روايات، گرچه به گونه اي به زمان ظهور اشاره شده، ولي با اين حال، به صورت جزمي و دقيق زمان ظهور مشخص نشده است. در حقيقت ويژگيهاي آن زمان، بيان شده است نه وقت دقيق زمان ظهور، بنابراين، روايات، ناسازگاري با اصل قاعده مشخص نبودن زمان ظهور ندارد. البته در برخي روايات، که سند آنها معتبر نيست، به زمان دقيق ظهور اشاره شده، ولي علما، به آن اعتنا نکرده و يا آنها را توجيه کرده اند.

اکنون پس از يادآوري اين امور، مي پردازيم به تبيين و بررسي نشانه هاي ظهور و آن را در چند محور پي مي گيريم: