دلسردي و يأس
با توجه به اين که نشانه ها بر اساس پيش بيني معصومان (ع)، در طول دوره غيبت واقع مي شوند، مسلمانان چاره اي ندارند جز آن منتظر تحقق آنها بمانند و در برابر رخدادها تسليم باشند. روشن است که اين، سبب دلسردي و يأس آنان مي شود و در نتيجه از تعقيب اهداف بلند اسلامي و انجام وظايف و مسؤوليتهاي خويش، دلسرد مي شوند. [1] .
اين اشکال درست نيست، زيرا همان گونه که پيش از اين اشاره کرديم، نشانه هاي ظهور، چه حتمي و چه غير حتمي، اموري نيستند که تغيير ناپذير باشند و بدون هيچ تغييري و به گونه خودکار، در موقع مقرر واقع گردند، بلکه آنها براساس پيش بيني معصومان (ع) در صورتي که اوضاع و احوال، به همان روال که پيش بيني شد، جلو رود واقع مي شوند و تنها بيانگر نزديک تر شدن ظهورند، نه چيز ديگر.
در ميان اين همه نشانه اي که براي ظهور بيان شد، تنها شمار اندکي از نشانه ها، ناگزيرند و بر اساس تفسيري که از ناگزير بدون آنها ارائه شد، آنها نيز، اموري جبري و تغيير ناپذير نيستند و ممکن است به اراده خداوند، تغيير کنند و يا پيش و پس داشته شوند.
افزون بر اين، نشانه هاي حتمي ظهور، نشانه هاي در آستانه ظهور واقع مي شوند. بنابراين، پيش بيني و تبيين نشانه هاي ظهور، نه تنها مايه دلسردي و سستي مؤمنان نمي گردد که چراغ اميد را در دل آنان روشن نگه مي دارد و آنان را در به عهده گرفتن نقشهاي اساسي دلگرم مي کند.
پاورقي
[1] (علامات الظهور والجزيرة الخضراء) 50 - 57.