نوشته: ابي القاسم علي بن محمدبن علي الخزاز القمي الرازي.

تحقيق: سيد عبداللطيف حسيني کوه کمري خوئي.

ناشر: انتشارات بيدار، قم.

شماره صفحه ها: 402.

مؤلف اين اثر نفيس، از دانشمندان اواسط قرن چهارم هجري و از شاگردان شيخ صدوق است که در قم زاده شده و در ري مي زيسته است . [1] .

صاحب رياض العلماء درباره وي مي نويسد:.

(... الشيخ الاجل الاقدم ابوالقاسم علي بن محمدبن علي الخزاز الرازي القمي قدس سره، الفاضل العالم المتکلم الجليل الفقيه المحدث المعروف تلميذ الصدوق وامثاله.) [2] .

ابوالقاسم علي بن محمدبن علي الخزاز الرازي قمي، فاضل، عالم، متکلم، فقيه محدث و از شاگردان صدوق و مانند وي بوده است.

از متن کتاب بر مي آيد نويسنده افزون بر صدوق، از شمار زيادي از علماء و راويان استفاده برده و شمار زيادي از وي نقل روايت کرده اند، از جمله: ابوالبرکات علي بن الحسين الحسيني الجوري، محمدبن ابي الحسن بن عبدالصمد القمي، محمد بن الحسين بن سعيد قمي المجاور به بغداد و...

از جمله آثاري که از وي، به جا مانده کتاب ارزشمند کفاية الاثر است. اين اثر، نخستين کتابي است که در موضوع خود، به اين شيوه نگارش يافته و پس از آن. بسياري از نويسندگان از آن الگو گرفته اند.

مرحوم بهبهاني در تعليقات خود بررجال ميرزاي کبير، درباره ارزش علمي کتاب و ديدگاههاي نويسنده کفاية الاثر، مي نويسد:.

رأيت کتاب الکفاية کتاباً مبسوطاً جيداً في غاية الجودة جميعه نصوص عن الرسول صلي اللّه عليه وآله وعن غيره ايضاً في الائمة الاثني عشر وفيه بعض تحقيقاته يظهر منه کونه في غاية الفضل) [3] .

کتاب کفاية الاثر را کتابي دراز دامن، در نهايت خوبي يافتم. تمام مطالب آن را رواياتي که از رسول اکرم(ص) و غير ايشان درباره ائمه(ع) رسيده است، تشکيل مي دهد. در آن، برخي تحقيقات يافت مي شود که گواه فضل و دانش بالاي مؤلف است.

نويسنده در انگيزه تأليف کتاب مي نويسد:.

(برخي شيعيان، آگاهي کافي در امر امامت نداشتند، از اين روي، طرح بعضي شبهات از سوي مخالفان و گروههاي مخالف، امر را بر آنان مشتبه کرده بود، تا آن جا که دليلهاي روايي بر اثبات امامت ائمه(ع) را انکار مي کردند. شيعيان دست خود را از دليلهاي روايي و نصوص بر امامت، تهي مي ديدند. حتي برخي پا را فراتر گذاشته و گمان کردند، از صحابه نيز نسبت به امامت خبر و اثري نرسيده است. چون وضعيت اعتقاد ديني آنان را اين گونه يافتم. برخود لازم ديدم، در اين مسأله به تحقيق و جست وجو بپردازم و با گردآوري آثار و اخباري که امامت ائمه(ع) را اثبات مي کند، حقيقت را بر همگان آشکار کنم و شبهات مطرح شده را پاسخ گويم.).

اخبار و روايات فراواني از پيامبر(ص) رسيده که پس از ختم نبوت، امر امامت وخلافت را دوازده نور پاک بر عهده مي گيرند: که اوّل آنان علي(ع) و آخر آنان مهدي(عج) است.

علما، از دير باز، به گردآوري و استدلال به اين اخبار، بر مسأله امامت پرداخته اند و آثاري را سامان داده اند.

عالمي که از عهده اين امر مهم و اساسي به خوبي برآمده و به گونه تحسين برانگيزي آن را به انجام رسانده، قمي رازي، در کتاب کفاية الاثر است.

مؤلف با تلاش بسيار و ابتکار در خور تقدير، روايات و احاديثي که به طور صريح بر امامت ائمه(ع) دلالت دارند و اصحاب مشهور پيامبر(ص) مانند: علي(ع)، عبداللّه بن عباس، عبداللّه بن مسعود، ابي سعيد خدري، ابي ذر غفاري، سلمان فارسي، فاطمه(س)، ام السلمه وعايشه از حضرت شنيده و روايت کرده اند. آورده است.

سپس اخبار و رواياتي که درباره تعيين هر يک از ائمه(ع)، به نصّ صريح امام پيشين رسيده، با نظم ويژه اي نقل کرده و آنها را دليل محکم و استواري بر انتصاب ائمه(ع)، بويژه امام زمان(ع)، مي داند. از اين روي، حجت را بر همگان تمام شده مي انگارد.

افزون بر اين، آخرين باب کتاب را به رواياتي که از سوي امام عسکري(ع) درباره حضرت مهدي و امامت پيشواي دوازدهم شيعيان رسيده اختصاص داده است.

در پايان، رواياتي که از زيد، بر امامت امام عصر(عج) نقل شده، مي آورد.

اين اثر نفيس، از متون کهن درباب امامت است که از جهت اتقان، همواره مورد توجه بزرگان دانش حديث بوده و متن آن بر بسياري از علماي برجسته خوانده شده و از سوي آنان اجازه نقل به افراد موثق صادر شده است.

چاپ حاضر، با نسخه هاي مورد اعتماد و برخي روايات آن با کمال الدين شيخ صدوق مقابله و تصحيح شده و از اعتبار بالايي بهره مند است.