نوشته: محمد بن محمدبن نعمان عکبري، معروف به شيخ مفيد.

تحقيق: مؤسه آل البيت لاحياء التراث، قم.

ناشر: کنگره هزاره شيخ مفيد.

شمار صفحه ها: ج 363:1،ج 2: 652.

شيخ مفيد از بزرگان فقهاي شيعه در سده هاي چهارم و پنجم هجري است. [1] وي، در سال 336 ه. ق. در روستايي به نام عُکبرا ديده به جهان گشود. پدرش از مردم بصره و مدتي در شهر واسط، معلم بوده و سپس به عُکبرا آمده و در همان جا ساکن شده است.

پدر، او را به بغداد مي برد، تا به کسب دانش پردازد. او، پس از مدتي به محضر بزرگاني چون: شيخ صدوق، محمد بن جنيد اسکافي، ابو علي صولي، ابوغالب رازي، ابن قولويه قمي و... [2] راه مي يابد و از آنان بهره مي گيرد با استعداد و هوش فوق العاده اي که داشته، خيلي زود به مقامهاي عالي علمي نائل مي آيد.

در کرخ بغداد، کرسي درسي پايه گذاري کرد و شاگرداني چون: سيد مرتضي علم الهدي، سيد رضي، نجاشي، شيخ طوسي، ابن حمزه، و... را پرورش داد [3] که بعدها هر يک، از ناموران بزرگ جهان اسلام شدند و مايه فخر تشيّع.

يافعي درباره شخصيت علمي وي مي نويسد:.

(او، عالم شيعه و صاحب نوشته هاي بسيار و شيخ و پيشواي آنان است. به ابن معلم و مفيد معروف بود.

در کلام، فقه و جدل، بسيار زبردست بود و با پيروان همه مذاهب، با جلالت و عظمت، مناظره مي کرد.) [4] .

شيخ مفيد، در سال 413 ه. ق. در بغداد، ديده از جهان فروبست. تشييع با شکوهي از جنازه وي انجام شد و در ميدان اُشنان، مردم، به امامت شاگرد برجسته اش، سيد مرتضي، بر او نماز گزاردند و در منزلش، دفن گرديد و پس از چند سال، به قبرستان قريش انتقال يافت و در جوار ابو جعفر(ع) دفن گرديد. [5] .

از وي، آثار ارزشمندي به جاي مانده که نجاشي هفتاد و هشت اثر نام مي برد. شمار زيادي از آثار شيخ، در باب معارف اسلامي و امامت است [6] از جمله نوشته هاي ارزشمند وي، کتاب الارشاد في معرفة حجج اللّه علي العباد است.

اين اثر، مجموعه بسيار گرانبهايي است که به زندگاني امامان شيعه، از ابعاد گوناگون پرداخته شده است.

اين اثر در دو جزء تنظيم شده: جزء اول به حيات امام علي(ع) اختصاص دارد و جزء دوّم به زندگاني ديگر ائمه(ع).

و بخش پايان کتاب (از صفحه 339 تا آخر) ويژه امام مهدي(عج) است.

در اين بخش، پس از بيان نام، کنيه و ولادت حضرت مهدي، به دلائل عقلي بر وجود امام معصوم اشاره مي شود، سپس سخنان پيامبر(ص) درباره غيبت و قيام حضرت که از سوي شيعه و سني، پذيرفته شده اند و احاديث امامان معصوم(ع) آورده مي شود. آن گاه نويسنده محترم، با بهره گيري از آيات قرآن و روايات پيشوايان دين، ويژگيهاي حضرت مهدي(عج)را بر مي شمرد و از بشارت پيامبر(ص) به ظهور حضرت در آخر الزمان ياد مي کند.

مطالب اساسي اين بخش از کتاب، به شرح زير مي پردازد:.

ادله عقلي و نقلي بر امامت امام عصر(عج).

رواياتي که درباره حضرت مهدي(عج) رسيده است.

اشخاصي که به فيض ملاقات و زيارت حضرت نائل آمده اند.

برخي کرامات و معجزات حضرت در عصر غيبت.

نشانهاي ظهور و حوادثي که پيش از ظهور حضرت، رخ خواهد داد.

سال، روز و محل قيام.

چگونگي گردآوري سپاه و مأموريت آنان.

مسير حرکت.

مدت امامت و حکومت.

جرياناتي که در آن روزگار رخ مي دهد.

وضعيت زمين و مردم در آن عصر.

ويژگيهاي جمال، شمايل، شيوه رفتار سيره اخلاقي و عملي حضرت مهدي(عج) به گونه بسيار محققانه، براساس منابع متقن و ديدگاههاي مستدل عقلي و نقلي.