نمايندگي و نيابت امام (ع) دو هدف داشت:

1-آماده کردن ذهن امت از معني و مفهوم «غيبت کبري »و عادت دادن تدريجي مردم به پنهاني زيستن و جلوگيري از غافلگير شدن در موضوع غيبت،اگر امام (ع) بطور ناگهاني غيبت ميکرد،بسا که با انکار مطلق وجودمهدي (ع) مواجه مي گرديدند.

ازين رو برنامه ريزي دو امام،هادي و عسکري عليهما السلام،اين بودکه امام به تدريج از ميان امت پنهان گردد و امام عسکري (ع) مدت اين تدريج را دو برابر کرد و امام مهدي (ع) چنانکه گفتيم،شخصا بر مدت روي پوشيدن از مردم،به تدريج افزود.

دوران نيابت نيز يکي از مراحل و دورانهائي بود که اذهان،رفته رفته آماده آن شدند.

2-قيام نيابت براي رعايت شان پايگاههاي مردمي طرفدار امام (ع)

و وظيفه برقرار کردن رابطه بين آنان،تا پس از پنهان شدن امام (ع) از صحنه زندگاني در دوران غيبت کبري،کارها و مصالح آنانرا مورد رسيدگي قرار دهند.

نواب،اين قسمت از ماموريت خود را به بهترين نحو انجام دادند ومصالح و امور پايگاهها را در سخترين شرايط اجتماعي و سياسي که بي اندازه پيچيده و دشوار بود حفظ کردند.

نيابت و نمايندگي از طرف امام مهدي (ع)،شصت و نه سال و ششماه و پانزده روز ادامه داشت و اين مدت،«غيبت صغري »نام دارد.«عثمان بن سعيد»،نخستين نايب،به مدت پنجسال در آن سمت انجام وظيفه کرد.

محمد بن عثمان،نايب دوم،در حدود چهل سال از آنمدت عهده داروظيفه بود.

حسين بن روح،نايب سوم،بيست و يکسال،و علي بن محمد سهري خلف او نايب چهارم،مدت سه سال در نيابت باقي ماند.

غيبت صغري در سال 329 پايان يافت و در آنگاه عمر شريف امام هفتاد و چهار سال بود چهار سال و نيم از آن عمر شريف را در هنگام زندگي پدر بزرگوارش (ع) گذراند و شصت و نه سال و نيم و پانزده روز در غيبت صغري بود.

آنگاه غيبت کبري آغاز گرديد تا خداي تبارک و تعالي به او اجازت ظهور دهد تا زمين را پر از عدل و داد کند.زان پس که از ظلم و جور مملوشده باشد.