بر اساس ديدگاه اسلامي و شيعي تحقق عدالت در سطوح گوناگون کارگزاران و رهبران، قوانين، ساختارها و عملکردها نيازمند آن است که انسان با استفاده از نعمت اختيار، راهي را که خداوند بزرگ پيش پاي او قرار داده است برگزيند. اين مسير از طريق تصحيح جريان رهبري جهاني مي‌گذرد. به عبارت ديگر، همان‌گونه که عدالت خداوندي سبب شده است تا در نظام تکوين شاهد آفرينش عادلانه باشيم، همان عدالت ايجاب مي‌کند تا در نظام تشريع نيز از عدالت الهي بهره بريم. عدالت و لطف الهي در ارسال رسول و امام و کتاب براي بشر، خود را نشان داده است.

(لقد ارسلنا رسلنا بالبينات و انزلنا معهم الکتاب و الميزان ليقوم الناس بالقسط).

قيام مردم براي قسط در سايه رهبري رهبران الهي و عمل به کتاب و قانون الهي‌، مي‌تواند منشأ استقرار عدالت در سطوح گوناگون باشد.

وضع مطلوب، که در نگاه اسلامي و شيعي در قالب حکومت جهاني حضرت مهدي (عج) تحقق مي‌يابد، بدان دليل مطلوب است که عدالت را در سطوح گوناگون با خود به همراه مي‌آورد؛ عدالت در سطح رهبران و کارگزاران، عدالت در سطح قوانين و مقررات، عدالت در سطح نهادها و ساختارها و تشکيلات و عدالت در سطح عملکردها. چون رهبري بر عهده امام برگزيده شده از سوي خداست و او نيز معصوم است و عالم به اقدامات عادلانه، در نتيجه، تمام فرمانهاي صادر شده از اين ناحيه‌، عادلانه خواهد بود. کارگزاران منصوب از سوي امام نيز بر اساس ملاک‌هاي شايستگي و عدالت انتخاب خواهند شد. چون مبناي تمام عملکردها قوانين الهي است. از اين جهت نيز ظلمي بر مردم روا نخواهد شد. ساختارها و عملکردها نيز چون مبتني بر آموزه‌هاي ديني و رهبري الهي است بر اساس تأمين عدالت سامان خواهد يافت.

نظام مطلوب و آرماني شيعه، در مقايسه با ديگر مکاتب، به ويژه ليبرال دمکراسي و نيز نظام‌هاي توتاليتر و استبدادي در جنبههاي گوناگون متفاوت و بلکه متعارض است. اگر ما زندگي فردي اجتماعي و سياسي انسان را يک حرکت بدانيم، آنگاه مي‌توانيم براي اين حرکت، نقطه آغاز، مقصد، مسير، راهنما و ساير الزامات و خواستههاي مربوط به يک حرکت را در نظر بگيريم. تفاوت مکاتب نوعاً در تفاوت اين ارکان است. براي مثال مبدأ و مقصد و راهنما در يک حرکت الهي به گونه‌اي تصوير مي‌شود که در حرکت‌هاي سکولار پذيرفته نيست. عدالت صفتي است که هم بر حرکت خود انسان از مبدأ تا مقصد اثر مي‌گذارد، هم بر نوع رهبري و راهنمايي و هم بر نوع مقررات و قوانين. خداوند بزرگ، پيامبران، ائمه هدي (ع) و اولياي الهي هم خود عادلند، هم انسان را دعوت به عدالت مي‌کنند. اگر عدالت در اسلام اگر تحقق يابد، تعالي و تعادل در درون فرد و اجتماع و نظام هستي تحقق يافته است.

در اينجا به بحث کوتاهي درباره مبدأ، مقصد، راهنما و نظام سياسي ـ اجتماعي مشروع و عادلانه از نگاه قرآن کريم مي‌پردازيم.