قرآن تنها حجت الهي
به استناد برخي آيات کريمه قرآن ادعا شده که قرآن تنها حجت الهي بر زمين و هدايت، منحصر به آن است:
نخست آيات ادعايي را مرور ميکنيم: آيه 120 سوره بقره ميگويد: «يهود و نصاري از تو يعني پيامبر (ص) راضي نميشوند جز اين که تو از دين آنها پيروي کني، ولي به آنها بگو هدايت تنها هدايت الله است.» در اين آيه از قرآن، سخن به خصوصي در ميان نيست، بلکه هدايت خدا و اسلام به طور کلي مطرح است. اين آيه استقلال و برتري اسلام را در قياس با يهوديت و مسيحيت مطرح کرده است و هيچ ربطي به مباحثات فرقهاي و درون ديني ميان مسلمانان ندارد. سياق آيات قبل و بعد اين آيه در سوره بقره نيز گواه مدعاي ماست.
آيه ديگر ادعايي، آيه 71 سوره انعام است که گويد: «... به درستي هدايت الله، هدايت است...»؛ يعني هدايت الهي هدايت راستين است. اين آيه نيز مانند آيه سابق از قرآن به خصوص سخني نگفته، در برابر بت پرستان و مشرکان نه فِرق مسلمان از هدايت الهي سخني نگفته است.
آيه ادعايي بعدي، آيه 203 سوره اعراف است: «... بگو تنها از آنچه خدايم به من وحي ميکند، پيروي ميکنم...» حصري که در اين آيه آمده جالب توجه است، ليکن وحي الهي منحصر در قرآن نيست. افزون بر آن، مطالب ديگر از جمله تفاصيل احکام و احاديث قدسي نيز بر پيامبر اسلام (ص) وحي شده است يا در مناسبتهاي مختلف از حوادث و وقايع در شکل اخبار غيبي مطلع شده است و اجمالاً ترديدي نيست که ايشان از وحي الهي که اعم از قرآن بوده پيروي ميکرده است. از آيههاي 6 انعام و 10 و 50 يونس نيز در اين مورد يادشده که با مراجعه به آنها روشن ميشود موضوع آنها قرآن و وحي الهي نيست.
بنابر آنچه گذشت قرآن مدعي نيست تنها حجت خدا روي زمين است، بلکه برعکستصريح دارد کهسنترسول (ص) يعني سخن او ورفتارش نيزحجت است. [1] رفتار حضرت ابراهيم (ع) نيز قابل پيروي است. [2] قرآن به نظر، تفکر، تعقل و تدبر نيز دعوت کرده است [3] و اين گوياي حجيت عقل نيز هست. با اين وصف اگر ثابت شد که در موضوع امامت روايات انبوه و متواتري از پيغمبر اسلام (ص) به دست ما رسيده، طبق دستور قرآن بايد از مفاد آنها و دستور رسول خدا (ص) در اين مسئله پيروي کرد. در غير اين صورت با همان تنها حجتي که ادعا شده؛ يعني قرآني که دستور داده از پيغمبر (ص) اطاعت کنيد مخالفت شده است.
پاورقي
[1] الاحزاب: 21و36؛ الحشر: 7؛ النساء: 65.
[2] الممتحنه: 4، 6.
[3] البقره: 219، 266؛ النحل: 11، 44 و 69.