بازگشت

استفاده از روش تخويف به جاي روش ترغيب


تحقيقات صورت گرفته در زمينه مهدويت و ميزان دروني سازي اين ارزش، نشان‌دهندهِ اين واقعيت تلخ است که عمدتاً براي تبيين اين فرهنگ و گسترش آن از روش تخويف استفاده شده است. غالباً در منابر و مساجد از کشتار انسان‌هاي غيرمطيع به دست امام زمان(عج) و خون‌ريزي انسان به حدي که تمام زمين را خون فرا مي‌گيرد و از اين مسايل سخن به ميان آمده است. نخستين نکته‌اي که پس از شنيدن نام امام زمان(عج) و عصر ظهور به ذهن افراد خطور مي‌کند، شمشير، خشونت و قتل افراد توسط امام زمان(عج) است. اين مسئله يکي از مهم‌ترين عوامل آسيب زا در حوزه مهدويت مي‌باشد. در حالي که اساساً تحريک آدمي نسبت به ارزش‌هاي ديني در گرو ايجاد رغبت و شوق و توجه به آثار و وجوه زيباي آن مسئله است.

‌برخي مبلغان ديني به جاي اين‌که از آثار زيباي ظهور حضرت و تحقق آرمان‌هاي بلند بشر در طول تاريخ در عصر ظهور، نيز از ويژگي‌هاي حکومت حضرت مهدي(عج)، از محبت و عشق ايشان نسبت به مردم سخن بگويند، از شمشير و خشونت و... حرف مي‌زنند. با اين وجود چگونه انتظار داريم که نسل ما، يک نسل منتظر باشد و از جمله دعاهاي آنان، دعا براي ظهور حضرت باشد؟

‌جالب اين است که در مسئله سنجي که صورت گرفت، غالب دختران نوجوان گفته بودند: ما مي‌ترسيم براي ظهور آقا دعا کنيم؛ چون شنيده‌ايم حضرت سر آدم‌ها را با شمشير مي‌زند.

‌دقيقاً از روش‌هايي براي معرفي شخصيت امام زمان(عج) بهره مي‌گيريم، که دشمن و به ويژه صهيونيست براي مهدي زدايي و مهدي ستيزي از آن بهره مي‌جويد. آنان به وسيله فيلم، بازي‌هاي رايانه‌اي، نمايشنامه و... چهره‌اي خشن و وحشتناک از امام زمان(عج) ترسيم مي‌کنند که متأ‌سفانه دوستان حضرت هم چهره‌اي که از ايشان در منظر کودکان مجسم مي‌نمايند، چهره‌اي خشن است که تنها با شمشير و کشتار پيام خود را به مردم مي‌رساند.

‌در حالي که در روايات به قدري از زيبايي‌هاي زمان حضرت گفته شده که اگر آن‌ها رواج پيدا کند، قطعاً انسان‌ها بي‌صبرانه برپايي حکومت جهاني حضرت و ظهور وي را مي‌کشند مانند رواياتي که به رشد عقلي، رشد علمي، ايجاد رفاه و گسترش روابط عاطفي در مناسبات اجتماعي مردم اشاره دارد، هم‌چنين ريشه کني فقر و بي‌عدالتي و ايجاد امنيت و آرامش در عصر ظهور که به فراواني هم وجود دارد، مي‌تواند رغبت آفرين و محرک باشد؛ اين در حالي است که کم‌تر از آن‌ها سخن به ميان آمده است.

‌مردم به ويژه جوانان به طور رواني به هر آن چه که اميدآفرين و نشاط آور باشد رغبت دارند و از هر آن چه که بوي يأ‌س و نااميدي و خشونت دارد روي گردانند.

‌به هرحال تکيه بر زيبايي‌هاي عصر ظهور، مي‌تواند درهاي زيبايي و لطايف تربيت مهدوي را بر روح و روان مخاطبان ما بگشايد. بايد با توجه به طبيعت خاص انسان که از هنر و زيبايي لذت مي‌برد و از شنيدن مطالب خشک و يک نواخت گريزان است، براي انتقال پيام‌هاي مهدوي از روش‌هاي هنري و زيباشناسي بهره جست. لازم است مربيان و مبلغان با استفاده از امکانات و ابزارهاي کارآمد مثل فيلم، گرافيک، نقاشي، شعر، داستان و... زمينه را براي استحکام پايه‌هاي معرفت ديني متربيان فراهم کنند.

‌بايد پيام مهدوي به پرده‌اي زيبا با تصاويري دلنشين همراه شود. در زيبايي است که انسان کشش پيدا مي‌کند، شوق دروني‌اش شکفته مي‌شود و به وجد مي‌آيد.

‌لازمه کشش دروني نسبت به مباحث مهدويت، تلطيف دل است. دل بايد نسبت به پذيرش پيام مستعد شود. فخر رازي در تفسير تلطيف ساختن دل مي‌گويد: «منظور از تلطيف دل آن است که درون را مستعد توجه به آن قبله کني». بايد بدانيم که با ترس و وحشت، درون مستعد پذيرش نمي‌شود. شرط پذيرش پيام تربيتي آن است که درون را با جمال و زيبايي، لطيف ساخته و همه عواطف را متوجه آن مقصود کنيم. هنگامي که جاذبه در درون انسان به وجود آمد، ديگر خود به دنبال پيام‌ها و ارزش‌هاي مهدوي مي‌رود.

‌به هرحال، کسي که رسالت تربيت مهدوي را به دوش مي‌کشد، بايد پيام خود را چهره‌اي زيبا بخشد و با شناخت شرايط عاطفي متربي کشش دروني او را مهيا سازد. زيبايي و جمال کليد تربيت مهدوي است و بايد کليد را به دست آورد. [1] .

‌از سوي ديگر استفاده از تخويف و ايجاد نگراني و تشويش، موجب قفل دل، احساس و عواطف و کنش‌هاي دروني مي‌گردد و جز رويگرداني از ارزش‌ها، پايان ديگري نخواهد داشت.


پاورقي

[1] ر.ک‌: تجاسب، کامياب نگاه نظام آموزشي به دين،

دين داني يا دين داري، ص 49.