نقد و بررسي سندي و دلالي
چنان که عرض شد، خبر مذکور، شامل مطالب مختلف و با اهمّيّتي است و علما و شخصيّت هاي بزرگ ديني، به آن اعتنا کرده اند، لکن شبهات و اشکالاتي از جانب قدما و متأخران و معاصران، به آن وارد شده است.
بعضي، روايت را به طور کلّي رد کرده اند. شهيد ثاني از اين جمله است. او مي گويد:
«ذکرها الصدوق في کتاب اکمال الدين و امارات الوضع عليها لائحه؛
اين را صدوق در کمال الدين ذکر کرده، در حالي که امارات و نشانه ها جعلي بودن آن روشن و آشکار است.» [1] .
گروه ديگري از عالمان و فقيهان برجستهِ ديني، مانند مرحوم مجلسي اوّل، علامه مجلسي ثاني، وحيد بهبهاني، آقاي نمازي، آقاي صافي گلپايگاني، مرحوم مامقاني، به شدّت از آن دفاع مي کنند. مرحوم مامقاني مي فرمايد: «و بالجمله فقول الشهيد الثاني: اِنّ ا مارات الوضع علي الروايه لائحه، من الغرائب ولو ابدله، بقوله: ا مارات تدل علي صحتها، لکان ا ولي؛ سخن شهيد ثاني، عجيب و غريب و دور از واقعيت است. اگر ايشان، مي گفت: امارات و علائم صحّت اين روايت، روشن و هويداست، اَولي و بهتر بود.» [2] .
بيش ترين اشکالات بر اين روايت، از ناحيهِ مرحوم تستري است. وي در قاموس الرجال شش اشکال و در الاخبار الدخيله، تقريباً،دوازده اشکال کرده است. مرحوم آقاي خويي سه اشکال را مطرح فرموده است. آقاي غفاري محقق و مصحح کتاب کمال الدين. سه اشکال را بيان کرده است. آقاي نجاشي، يک شبهه را مطرح کرده است. البته بعضي از اين اشکالات مشترک هستند.
اشکالاتي که در اين مورد مطرح است، به قرار زير است:
پاورقي
[1] روضه المتقين، ج 14، ص 16.
[2] تنقيح المقال، ج 2، ص 20.