عن ابي عبدالله (عليه السّلام) انه قال: انا انزلنا ه في ليله القدر. الليله فاطمه والقدر الله؛ فمن عرف فاطمه حق معرفتها، فقد ادرک ليله القدر؛ و انما سميت فاطمه، لان الخلق فطموا عن معرفتها [1] .

امام صادق (عليه السّلام) فرمودند: «ليله» در «انا انزلناه في ليله القدر»، فاطمه (عليهاالسّلام) است؛ و قدر، خداوند. پس کسي که حضرت زهرا (عليهاالسّلام) را آنگونه که سزاوار است بشناسد شب قدر را درک کرده است؛ و همانا او را فاطمه ناميدند، چرا که مردم نمي توانند او را بشناسند.

در ادامه حديث چنين آمده است

اَو مِن معرفتها (الشک من ابي القاسم) يعني راوي که روايت را نقل مي کند، شک دارد که حضرت فرمودند «عن معرفتها» يا فرمود «من معرفتها» وقوله «و ما ادراک ما ليله القدر، ليله القدر خير من الف شهر» يعني خير من الف مومن وهي ام المومنين «تنزل الملائکه والروح فيها» و الملائکه ، المؤمنون الذين يملکون علم آل محمد (صلّي اللّهُ عليه وآله وسلّم) والروح القدس هي فاطمه (عليهاالسّلام) «باذن ربهم من کل امر، سلام هي حتي مطلع الفجر» يعني حتي يخرج القائم (عليه السّلام). [2] .

امام صادق (عليه السّلام) مي فرمايد: «ليله القدر خير من الف شهر» يعني او بهتر از هزار مؤ من است؛ او مادر مؤ منين است، «تنزل الملائکه (ملائکه نازل مي شوند)» مراد از ملائکه مؤمنان هستند، که علم آل محمد (صلّي اللّهُ عليه وآله وسلّم) را فرا مي گيرند و مراد از «الروح القدس»، فاطمه (عليهاالسّلام) است و «حتي مطلع الفجر» يعني تا زماني که قائم (عليه السّلام) ظهور کند.

در کتاب تأويل الايات، شرف الدين نجفي روايت ديگري از امام صادق (عليه السلام) نقل مي کند که فرمودند:

«ليله القدر خير من الف شهر» يعني فاطمه، في قوله تعالي «تنزل الملائکه و الروح فيها»، و الملائکه في هذا الموضع، المؤمنون الذين يملکون علم آل محمد (عليهم السلام) و «الروح»، روح القدس و هي فاطمه (عليهاالسّلام) «من کل امر سلام» ، يقول کل امر سلّمه «حتي يطلع الفجر» يعني حتي يقوم القائم (عليه السّلام). [3] .

«ليله » فاطمه است و «ملائکه» مؤمنين هستند، که علم آل محمد (صلّي اللّهُ عليه وآله وسلّم) را فرا مي گيرند و «روح»، روح قدس است، که فاطمه مي باشد «من کل امر سلام» مي گويد: هر امري که سالم قرار داده او را «حتي يطلع الفجر» يعني تا قيام قائم (عليه السّلام).



خلقت هستي طفيل هست او

چرخ مي چرخد به ميل دست او



ليله القدر است و مخفي قدر او

شرح ها دارد علوم صدر او [4] .



جا دارد که توضيح مختصري پيرامون تشبيه حضرت زهرا (عليهاالسّلام) به ليله در اين آيات شريفه بدهيم.

اين تشابه از وجوهي است.

1- مردم، منزلت، عظمت و جايگاه والاي شب قدر را نشناخته اند، و قدر و منزلت حضرت زهرا (عليهاالسّلام) هم در نزد مردم ناشناخته مانده است علا وه بر اينکه قبر او را هم کسي نمي داند.

2- همان طور که در شب قدر تفريق بين امور مي شود؛ همچنين به وسيله فاطمه (عليهاالسّلام) بين حق و باطل و مؤ من و کافر فاصله مي افتد.

3- همان طور که شب قدر ظرف نزول آيات و سوَر است؛ حضرت زهرا (عليهاالسّلام) هم ظرف امامت و مصحف است.

4- شب قدر، معراج انبيا و اولياست؛ همچنين ولايت حضرت زهرا (عليهاالسّلام) مرقات وصول انبياست به نبوت، رسالت و عظمت «ما تکاملت النبوه لنبي حتي اقر بفضلها و محبتها»

5 - شب قدر، منشأ فيوضات و کمالات است؛ همچنين توسل به حضرت زهرا (عليهاالسّلام) وسيله خيرات و برکات و دفع بليات است.

6- شب قدر بهتر است از هزار شب؛ و حضرت زهرا (عليهاالسّلام) بهترين زنان اولين و آخرين است؛ بلکه او بهترين اهل زمين است از جهت عنصر و شرف و کرم.



هي مشکاه نور الله جل جلاله

زيتونه عمّ الوري برکاتها [5] .



براي تأييد بعضي از وجوه فوق، روايت مفصل و زيبايي را مرحوم کليني نقل مي کند؛ که به اختصار ذکر مي کنيم:

مرد نصراني طالب حقيقت، خدمت امام موسي بن جعفر (عليه السّلام) رسيد و مطالبي را سؤال نمود. يکي از آن مطالب اين بود که: اخبرني عن کتاب الذي انزل علي محمد (صلّي اللّهُ عليه وآله وسلّم) و نطق به، ثم وصفه بما وصفه به. فقال: «حم، والکتاب المبين، انا انزلناه في ليله مبارکه انا کنا منذرين، فيها يفرق کل امر حکيم» [6] ما تفسيرها في الباطن؟

فقال : اما «حم» فهو محمد، صلّي اللّهُ عليه وآله وسلّم، و هو في کتاب هود الذي انزل عليه، و هو منقوص الحروف؛ و اما «الکتاب المبين» فهو اميرالمؤ منين علي (عليه السّلام)؛ و اما «الليله» ففاطمه (عليهاالسّلام) «فيها يفرق کل امر حکيم» يقول يخرج منها خير کثير فرجل حکيم فرجل حکيم فرجل حکيم... [7] .

به حضرت عرض کرد: به من خبر بده از کتابي که بر محمد (صلّي اللّهُ عليه وآله وسلّم) فرود آمده و به آن گويا گشته و آن را به صفاتي موصوف نمود و در حقش گفته است «حم؛ سوگند به کتاب روشن و آشکار؛ به درستي که ما آن را در شب مبارکي فرود فرستاديم ، به درستي که ما بيم دهنده ايم؛ در آن شب جدا شود هر امر محکمي» تفسير آن در باطن و حقيقت چيست؟

حضرت فرمودند: اما «حم» همان محمد (صلّي اللّهُ عليه وآله وسلّم) است که در کتاب هود پيامبر با حروف ناقصه آمده است (ميم اول و دال آخرش حذف شده)؛ و اما «کتاب مبين» همان اميرالمؤ منين علي (عليه السّلام) است؛ و اما مقصود از«ليله» و شب همانا فاطمه (عليهاالسّلام) مي باشد؛ و اما اينکه فرموده «در آن جدا مي شود هر امر محکمي» يعني بر آيد از فاطمه (عليهاالسّلام) خير بسيار و فراوان، مردي حکيم، سپس مردي حکيم، سپس مردي حکيم [8] .

شباهتهاي حضرت زهرا (عليهاالسّلام) و حضرت مهدي (عليه السّلام)

بين اين دو بزرگوار شباهتهايي در اسمها و صفات وجود دارد؛ که در ذيل به بيست و پنج مورد از آن اشاره مي شود.