در کتابخانه ي الهيات مشهد نسخه اي به نام منتخب کفاية المهتدي موجود است که در سال 1114 ه کتابت شده است و ظاهراً کاتب که از شاگردان مرحوم مجلسي است به قصد جمع آوري منفردات آن اقدام به گزينش آن نموده است. با توجّه به اين منتخب و ظاهراً به دست مي آيد که بين نسخه هاي موجود از کفاية المهتدي تفاوت نه چندان مختصري وجود دارد. از آنجا که گردآورنده ي اين نوشتار به گزارشي از «منتخب کفاية المهتدي » در کتابخانه ي مرکز احياء ميراث اسلامي دست رسي پيدا کرد، [1] احاديث اين مجموعه را در آخر مجموعه ي برگزيده از «گزيده کفاية المهتدي » درج مي نمايم.

براي توضيح درباره ي نسخه هاي خطي کفاية المهتدي به مقدمه ي گزيده کفاية المهتدي مراجعه شود. لازم به توضيح است که کفاية المهتدي از ميان کتب سيره و مجموعه هاي حديثي متاخّر در الزام الناصب مرحوم شيخ علي يزدي حايري (م 1333 ه) و به واسطه ي آن در منتخب الاثر آيةالله صافي گلپايگاني به عنوان اربعين ميرلوحي منعکس شده است.

مؤلّف، علاوه بر منبع قرار دادن غيبت طوسي و کمال الدين و ديگر منابع، در کتاب اش از سه کتاب ياد مي کند که اکنون موجود نيست:

1- إثبات الرجعة از فضل بن شاذان [2] .

2- الغيبة از حسن بن حمزة علوي طبري [3] (متوفاي 358 ه) [4] .

3- فرج کبير از محمد بن هبةالله بن جعفر ورّاق طرابلسي [5] شاگرد حديثي شيخ طوسي [6] .

عمده ي استفاده او از ميان اين سه منبع، منبع نخست بوده است، لذا تنها به آن مي پردازيم آن چنان که متن کتاب حکايت مي کند، مؤلّف درصدد بوده از إثبات الرجعة استفاده کامل ببرد، لذا با حذف روايات تکراري و نيز نياوردن احاديثي که مضمون مشهوري ندارد و مقايسه ي آن با منابع موجود، گلچين خوبي ارائه داده است و گمان مي رود که بر صحّت اَسناد هم در گلچين کردن تأکيد داشته است و از اين رو، گاهي، حديثِ إثبات الرجعة را ترجيح مي دهد. [7] .

به طور کلّي، موضوع احاديث اربعين کفاية المهتدي در عناوين زير، شکل گرفته است:

1- اِثبات تعداد امامان و نام آنان (عليهم السّلام) که به طور ضمني، نام و نسب امام زمان (عليه السّلام) و امامت ايشان اثبات مي شود.

2- ولادت، زمان ولادت، و نام و نسب مادر ايشان

3- غيبت، اسباب غيبت و فضيلت اهل زمان غيبت و مخفي بودن زمان ظهور و مژده ي ظهور و پيروزي حضرت، و قتل دجّال به دست حضرت و علائم ظهور

مي بينيد که اين عناوين ناهمگوني با ميراث کنوني ما در مهدويت ندارد.

مناسب است در اينجا به برخي دقّتها و نظريات علمي - حديثي مؤلف اشاره شود تا مشرب حديثي اش هم به دست آيد:

حديث معروف سعد اشعري و تفسير کهيعص را مؤلّف معتبر مي داند [8] و داستان هاي جزيره ي خضراء و بحر ابيض و مدينة الشيعه و شهري را که در انتهاي باختر است، قبول دارد. [9] .

مؤلِّف، حديث دال بر نبود حجّت، از چهل روز قبل از قيامت به بعد را توجيه مي کند به اين که چون مقدّمات قيامت چيده مي شود، حجّت برداشته مي شود. [10] .

نيز معتقد است وقت ظهور امام (عليه السّلام) بر خود ايشان هم مخفي است. [11] .

نيز درباره ي رجعت برخي از اصحاب نام ابوذر را صحيح و ابودجّانه را تصحيف مي شمارد. [12] .

مؤلِّف، حرمت تسميه را با جواز اشاره به نام و عدم تصريح، قابل جمع مي داند و... [13] .

در جمع بندي احوال و آن چه از کتاب او به دست مي آيد، مي توان گفت، ميرلوحي، محدِّثي است که در علم حديث، توانايي و تخصّص ارزش مندي دارد که به جمع بندي سندي و متني احاديث، اهمّيّت مي دهد و پا از دايره ي حجّيت و معيارهاي صحّت و سقم حديث، بيرون نمي گذارد و در عين حال، به حفظ «ميراث فرهنگي حديث» به عنوان مؤيّد و مؤکّد، بهاي لازم را مي دهد. اين محدّث فرزانه، به خوبي، إثبات الرجعة را مي شناسد و آن را از فضل بن شاذان مي داند.