برخي، در مورد قتل و کشتار در دوران ظهور، افراط مي کنند و از امام زمان (عليه السلام) و ياران اش، چهره اي خشن ارائه مي دهند. آنان، به رواياتي استدلال مي کنند که در آن ها، اشاره به کشته شدن دو سوم مردم، (از هر نه نفر، هفت نفر، از هر هفت نفر، پنج نفر) و يا اين که بيش تر مردم کشته مي شوند و از کشته ها، پشته ساخته مي شود و جوي خون جاري مي گردد و... دارند.

برخي ديگر، تفريط مي کنند و مي گويند، حتّي به مقدار محجمه (مقدار خون در ظرف حجامت) خون ريزي نمي شود و...

در اين نوشتار، به نقد و بررسي روايي و دلالي احاديث مربوطه مي پردازيم تا افراط و تفريط بودن انديشه هاي موجود مشخّص گردند.

نکاتي که قابل تأمل است، اين ها است:

الف) قتل و کشتار، قبل از ظهور است و يا بعد از آن؟

ب) شيوه ي رفتار امام با دشمنان چه گونه خواهد بود؟

ج) حجم کشتار و اعدام و خون ريزي ها چه مقدار است؟

د) مقتولان، چه کساني هستند؟

ه) رواياتي که ناظر بر اين موضوع است، آيا به نحو موجبه ي کليّه است يا به نحو موجبه ي جزئيّه؟

اخباري که در آن ها، کشتار در حجم وسيعي مطرح شده اند، بر دو قسم است: الف) يک سري از آن ها، مربوط به ملاحم و فتن قبل از ظهور است و هيچ ربطي به دوران ظهور ندارد و تنها ناظر به اوضاع ناسامان جهان در پيش از ظهور دارد. اين دسته، بيش تر از مراسيل عامه است. اگر تعدادي از آن ها هم جزء مسانيد باشد، هيچ گونه ارتباطي با بحث ما، يعني قبل ها در دوران حکومت امام مهدي (عجّل اللّه تعالي فرجه الشريف) ندارد.

ب) يک سري از آن ها، مربوط به هنگامه ي ظهور و حکومت امام زمان (عجّل اللّه تعالي فرجه الشريف) است. اين نوع روايات، نيز دو گونه اند:

1- رواياتي که از طريق عامه و از نبويّات است و بيش تر آن ها، مشکل سندي دارند، به طوري که بعضي از آن ها، مرسل. و برخي از آن ها، به پيامبر اکرم (صلي اللّه وعليه وآله سلم) منتهي نمي شوند. بلکه از فرادي مانند کعب الاحبار که در زمان ان حضرت مسلمان نشده بود، نقل شده است.

عمده ي اين از روايات، از اسرائيليات است که با اَغراض مختلفي وارد کتاب هاي روايي شده است. عالماني از اهل تسنّن، مانند ابن کثير، وقتي به روايات نقل شده از امثال کعب الاحبار مي رسد، مي گويد: «خدا، ما را ازايل همه اخبار دروغي که وارد تفسيرها و کتاب هاي روايي و... کرده اند، بي نياز کند [1] ...».

2- رواياتي که از طُرق اهل بيت (عليهم السلام) نقل شده و يا در کتاب هاي شيعه ذکر گرديده است. در اين کتاب ها، اخبار منقول از حضرات معصوم (عليهم السلام) و بعض ديگر که نقل شده، به اهل بيت (عليهم السلام) منتهي نمي شود. مانند اخبار معمرين که شيخ صدوق در کتاب کمال الدين از اهل تسنّن نقل کرده است.