بازگشت

چند نکته درباره وادي السلام


در پايان شايسته است براي تکميل مطلب به چند نکته اشاره شود:

1. حديث ابان بن تغلب را مرحوم کليني با همان سند روايت کرده، جز اين که به جاي «موضع منبرالقائم (ع) »، «موضع منزل القائم (ع) » آورده است. [1] .

ما اين حديث را از کامل الزيارات نقل کرديم و به پيروي از ابن قولويه آن را «موضع منبر القائم (ع) »، آورديم.

علامه مجلسي در مرآت از کليني پيروي کرده، [2] ولي در بحار از ابن قولويه و سيد بن طاووس تبعيت نموده است. [3] .

2. وادي السلام بسيار وسيع و گسترده است، ولي مساحت آن را در دست نداريم، در يکي از سفرهاي زيارتي از رانندهِ تاکسي پرسيدم، گفت: 10 کيلومتر در 15 کيلومتر مي‌باشد، ولي سند مکتوب ندارم.

3. در بسياري از حکايات و منابع به هنگام بحث از وادي السلام تعبير بيرون نجف به کار برده شده؛ در حالي که وادي متصل به نجف اشرف مي‌باشد و از صحن مقدس تا درِ وادي بيش از چند صد قدم نيست. علت اين تعبير اين است که در طول قرون و اعصار همواره براي حفاظت شهر و تأ‌مين امنيت عمومي ديواري به دور شهر کشيده بودند که آن را «سور» مي‌ناميدند، اين سور بين شهر و وادي السلام فاصله انداخته بود و لذا بيرون از سور را بيرون نجف تعبير مي‌کردند.

4. در طول قرون و اعصار وادي السلام مرکز خلوت اهل دل بود. بسياري از فقها، علما و صلحا ساعاتي از روز را در وادي السلام به تفکر، عبادت، اذکار و اوراد مي‌پرداختند، چنان‌که از مجلسي اول نقل کرديم که در ايام تشرّف خود به نجف اشرف، شب‌ها در حرم مطهر و روزها در مقام حضرت صاحب الامر (ع) در وادي السلام به عبادت و رياضت مشغول مي‌شد. [4] .

5. در منابع فراوان از وادي اسلام گفت‌وگو شده و کتاب مستقل مبسوطي به نام: «وادي السلام ا‌وسع مقابر العالم» توسط محسن بن عبدالصاحب بن جابر آل مظفر نجفي تأ‌ليف شده [5] که در 248 صفحه با مقدمهِ مرحوم سيد جواد شبّر، در 1384 ه.ق در نجف اشرف به طبع رسيده است. [6] .


پاورقي

[1] کافي، ج 4، ص 572.

[2] مرآه العقول، ج 18، ص 291.

[3] بحارالانوار، ج 100، ص 241، 246 و 247.

[4] لوامع صاحب قراني، ج 8، ص 664.

[5] الذريعه ، ج 25، ص 9.

[6] معجم‌المطبوعات النجفيّه ، ص 376.