در احاديث فراواني از منبر قائم آل محمد (عج) و جايگاه آن گفت‌وگو شده، که به چند نمونه از آن‌ها اشاره مي‌کنيم:

1. امام صادق (ع) مي‌فرمايد:

کَأنّي اَنظُرُ اِلَي القائِمِ عَلي مِنبَرِ الکُوفَه ِ وَحَولَهُ اَصحابُهُ ثَلاثُ مِائَه ٍ وَثَلاثَه َ عَشَرَ رَجُلاً عِده َ اَهلِ بَدرٍ، وَهُم اَصحابُ الاَلوِيَه ِ، وَهُم حُکّامُ اللّهِ في اَرضِهِ عَلي خَلقِهِ. [1] .

گويي قائم (ع) را بر فراز منبر کوفه مي‌بينم که 313 تن يارانش - به تعداد اصحاب بدر - در اطراف او حلقه زده‌اند؛ آن ها پرچمداران و فرمانروايان خداوند در روي زمين در ميان بندگان خدايند.

2. فرات بن احنف کوفي مي‌گويد:

در محضر امام صادق (ع) عازم زيارت مولاي متقيان اميرمؤ‌منان (ع) بوديم، هنگامي که به «ثويه» [2] رسيديم، امام (ع) پياده شدند و دو رکعت نماز به جاي آورد، پرسيدم اين چه نمازي بود؟ فرمود:

هذا مَوضِعُ مِنبَرِ القائِمِ، اَحبَبتُ اَن اَشکُرَ اللّهَ في هذَا المَوضِع. [3] .

اين جا محلّ منبر حضرت قائم (ع) است، دوست داشتم که در اين جا نماز شکر به جاي آورم.

3. ابان بن تغلب از اصحاب سرشناس امام باقر و امام صادق (ع) [4] مي‌گويد: در محضر امام صادق (ع) بودم، که از ظَهر کوفه گذر کرد، در نقطه‌اي پياده شد و دو رکعت نماز خواند، کمي جلوتر رفته دو رکعت ديگر به جاي آورد، اندکي جلوتر رفته دو رکعت ديگر خواند، آن گاه فرمود: اين جا محل قبر اميرمؤ‌منان (ع) مي‌باشد.

پرسيدم: جانم به فداي شما باد، آن دو مورد ديگر که نماز گزارديد کجا بود؟ فرمود:

مَوضِعُ رَا‌سِ الحُسَينِ (ع) وَمَوضِعُ مِنبَرِ القائِمِ (ع) .

يکي محل سرِ مقدس امام حسين (ع) و ديگري محل منبر حضرت قائم (ع) مي‌باشد. [5] .

4. مبارک خباز گويد: هنگامي که امام صادق (ع) به حيره [6] تشريف فرما شد به من امر فرمودند که بر استر و دراز گوش زين بگذارم، چون زين نهادم سوار شد.من نيز سوار شدم، به محلي رسيديم که سيل آن جا را گود کرده بود، در آن‌جا فرود آمده دو رکعت نماز گزارد، اندکي جلوتر رفته دو رکعت ديگر به جاي آورد، کمي جلوتر رفته دو رکعت ديگر نيز نماز خواند. آن‌گاه سوار شده بازگشت.

عرض کردم: «جانم به فداي شما، اين سه مورد که نماز گزارديد کجا بود؟»فرمود: «اولي محل قبر اميرمؤ‌منان (ع) ، دومي محل سر مقدس امام حسين (ع) ، سومي محل منبر حضرت قائم (ع) ». [7] .

سيد بن طاووس اين حديث را از طريق خواجه نصير طوسي با سند معتبر از مبارک خباز روايت کرده است. [8] .

5. سيد بن طاووس عين اين حديث را با سلسله اسناد خود از «ابوالفرج سندي» [9] روايت کرده است، در آن جا نيز تصريح شده که سومي محل منبر حضرت قائم (ع) است. [10] .

در اين احاديث پنجگانه، به «محلّ منبر قائم» (ع) به عنوان محلّي در ظهر کوفه که امام صادق (ع) در آن جا فرود آمده و دو رکعت نماز گزارده و فرموده: «اين‌جا محل منبر قائم (ع) مي‌باشد» تصريح شده است.

علامه مامقاني در شمار آداب زيارت نجف اشرف، از زيارت پيامبران عظيم‌الشأن مدفون در نجف: حضرت آدم، حضرت نوح، حضرت هود و حضرت صالح سخن گفته، سپس مي‌فرمايد:

شايسته است در نجف اشرف زيارت سرِ مقدس امام حسين و محل منبر حضرت قائم (ع) . [11] .

در مورد سرِ مقدس توضيحاتي داده، در پايان مي‌فرمايد:

مستحب است زيارت امام حسين (ع) در مسجد حنانه؛ زيرا بر اساس روايتي ساعت‌ها سرِ مقدس امام حسين (ع) در آن جا بر زمين نهاده شده بود. [12] .

امّا در باره جايگاه منبر حضرت قائم (ع) مي‌فرمايد:

تا کنون محل منبر حضرت قائم (ع) (عج) به صورت مشخص معلوم نيست.

ولي به عنوان يک احتمال مي‌فرمايد:

من احتمال مي‌دهم - بدون دليل استوار - که محلّ منبر قائم (عج) همان مقام مشهور به مقام حضرت مهدي (ع) در وادي السلام باشد. [13] .

علامه سيد جعفر آل بحر العلوم، اين احتمال را به صورت قطعي و به طور ارسال مسلّم نقل کرده مي‌فرمايد:

محل منبر قائم (ع) محلّي است در خارج نجف، که گنبدي با کاشي سبز دارد و به عنوان: مقام مهدي (ع) شناخته مي‌شود، که پدر بزرگم سيد بحرالعلوم آن را تعمير کرد، سپس در سال 1310 ه.ق سيد محمدخان پادشاه سند آن را تعمير و مرمّت نمود و کراماتي به آن جا نسبت داده مي‌شود. [14] .

سيد بحرالعلوم در فصل ديگري پس از بر شمردن روايات وادي السلام مي‌نويسد:

«محل منبر حضرت قائم (ع) در وادي السلام است که از آن جا به عنوان مقام حضرت مهدي (ع) ياد مي‌شود، پس از آن قبر هود و صالح است، چنان که در روايات به صراحت آمده است و آن ها زيارتگاه هاي مشهوري است که همگان به زيارت آن ها مي‌روند». [15] .

نگارنده گويد:

احتمال انطباق محل منبر حضرت قائم (عج) با مقام حضرت مهدي (ع) در وادي السلام، احتمال بسيار معقولي است و يکي از شواهد اين احتمال وجود «مقام امام صادق (ع») در کنار اين مقام است‌.

توضيح اين که: شهرت اين مکان مقدّس به عنوان «مقام امام صادق (ع) » طبعاً به دليل نزول امام صادق (ع) در اين مکان و به جاي آوردن دو رکعت نماز در اين مکان مي‌باشد، چنان‌که در احاديث منقول از ابان بن تغلب، ابوالفرج سندي، فرات بن احنف و مبارک خبّاز به آن تصريح شده است.

در همهِ احاديث ياد شده، امام صادق (ع) آن جا را به عنوان «محل منبر قائم (عج) » معرفي فرموده است.

روي اين بيان احتمال انطباق مقام حضرت با محل محراب آن حضرت کاملاً احتمال به جايي مي‌باشد.

تا جايي که ما اطلاع داريم، نخستين کسي که اين احتمال را ابراز کرده، علامهِ بزرگوار، آيه اللّه حاج شيخ عبداللّه مامقاني، متوفاي 1351 ه.ق (صاحب تنقيح المقال) در کتاب ارزشمند «مرآه الکمال» مي‌باشد. [16] سپس علامه آل بحرالعلوم مرحوم سيد جعفر آن را به صورت ارسال مسلّم بيان کرده است. [17] .

علامهِ مامقاني مرآه الکمال را به سال 1335 ه.ق تأ‌ليف کرده است، [18] اين کتاب در سال 1342 ه. به چاپ رسيده است. [19] .

مرحوم بحرالعلوم نيز کتاب «تحفه العالم» را به سال 1342 ه.ق به رشتهِ تحرير در آورده [20] و به سال 1355 ه.ق به چاپ رسانيده است. [21] .

با توجه به زمان تحرير مرآت و تحفه احتمال مي‌رود که مرحوم بحرالعلوم از آيت‌اللّه مامقاني استفاده کرده باشد و شايد براي هر دو بزرگوار تداعي شده باشد.