مسجد کوفه از منظر پيشوايان
در مورد ويژگي‌هاي مسجد کوفه از ديدگاه آيات قرآن به همين مقدار بسنده کرده، فضايل برجسته‌ي آن را از منظر احاديث وارده از پيشوايان معصوم به صورت فشرده در اين جا مي‌آوريم و ياد آور مي‌شويم که نقل همه‌ي احاديث وارده در اين صفحات نمي‌گنجد.
31. پيشواي پروا پيشگان، اميرمؤ‌منان (عليه‌السلام) مي‌فرمايد:
اربعَه مِن قُصُور الجنّه في الدُّنيا: المسجِدُ الحرامُ و مسجدُ الرّسوُلِ و مسجدُ بيتِ المقدِسِ و مسجِدُ الکوفَه. [1] .
چهار قصر از قصرهاي بهشتي در دنياست: 1) مسجد الحرام، 2) مسجد النّبي، 3) مسجد اقصي، 4) مسجد کوفه.
32. در حديث ديگري به هنگام شمارش قصرهاي چهارگانه فرمود:
و مسجِدُ الکُوفَه و هُوَ قُبه الاِسلامِ. [2] .
و مسجد کوفه که آن «قبه الاسلام» است.
تعبير «قبه الاسلام» را رسول اکرم (صلّي‌اللّهُ عليه‌وآله‌وسلّم) در مورد حرم مطهر سالار شهيدان، [3] و جناب سلمان در مورد کوفه [4] به کار برده بودند.
33. امام صادق (عليه‌السلام) فرمود:
مسافر در چهار جا مي‌تواند نمازش را کامل بخواند:
1) مسجد الحرام، 2) مسجد النبي، 3) مسجد کوفه، 4) حرم امام حسين (صلوات‌الله‌عليه) . [5] .
34. امام صادق (عليه‌السلام) فرمود:
اعتکاف روا نيست به جز درمسجدي که امام عادل در آن جا نماز جماعت اقامه کرده باشد. در مسجد کوفه، در مسجد بصره، در مسجد النبي و مسجد الحرام اعتکاف مانع ندارد. [6] .
35. اميرمؤ‌منان (عليه‌السلام) فرمود:
لا تُشدُّ الرّحالُ الّا الي ثلاثَه مَساجِدَ:
المَسجدُ الحرامُ، و مسجِدُ رسوُلِ اللهِ (صلّي‌اللّهُ عليه‌وآله‌وسلّم) و مسجدُ الکوفَه. [7] .
بار و بنه‌ي سفر بسته نمي‌شود، جز به سه مسجد: 1) مسجد الحرام، 2) مسجد النبي، 3) مسجد کوفه.
36. فخر الساجدين، زين العابدين، امام سجاد (عليه‌السلام) از مدينه منوره، صرفا به قصد نماز گزاردن در مسجد کوفه آمد، چهار رکعت نماز گزارد، آنگاه بر مرکب خود سوار شده، راهي مدينه گرديد. [8] .
37. امام باقر (عليه‌السلام) فرمود:
لو يَعلَمُ النّاسُ ما في مسجِدِ الکُوفَه، لا عَدّوُا لهُ الزّادَ و الرواحِلَ من مَکانٍ بَعيدٍ. [9] .
اگر مردم فضائل مسجد کوفه را مي‌دانستند از راه‌هاي دور زاد و راحله فراهم کرده به سوي آن مي‌شتافتند.
38. اميرمؤ‌منان (عليه‌السلام) در اين رابطه فرمود:
و ان مسجِدکُم هذا لَأحَدُ المَساجِدِ الَاربَعَه الّتي اختارِها اللّهُ لاَهِلها. [10] .
اين مسجد شما (مسجد کوفه) يکي از چهار مسجدي است که خداوند آنها را براي اهلشان برگزيده است.
و در آخرين فراز از همين حديث فرمود:
آن را هرگز فرو نگذاريد، با نماز گزاران در آن به خداوند تقرب بجوييد، براي بر آورده شدن نيازهاي خود به آنجا روي بياوريد. اگر مردمان مي‌دانستند که چه برکتي در آن هست از همه‌ي اقطار زمين به سوي آن مي‌شتافتند، اگر چه با سينه خيز رفتن بر روي برف‌ها باشد. [11] .
39. يکي از اصحاب به محضر اميرمؤ‌منان (عليه‌السلام) آمده عرضه داشت: من زاد و توشه برگرفتم، مرکبي تهيه کردم، کارهايم را رديف نمودم، عازم بيت المقدس هستم.
اميرمؤ‌منان فرمود: توشه‌ات را برگير، مرکبت را بفروش، از اين مسجد هرگز جدا مشو، که اين مسجد يکي از چهار مساجد برگزيده است.
و در فرازي از آن حديث فرمود:
و يُحشَرُ مِنهُ يَومَ القِيامَه سَبعوُنَ الفاً لا عَلَيهِم حِسابٌ و لا عَذابٌ. [12] .
در روز رستاخيز هفتاد هزار نفر از اين مسجد بر انگيخته مي‌شوند که بر آنها حساب و و عقابي نيست.
40. اميرمؤ‌منان (عليه‌السلام) در فراز ديگري از اين حديث مي‌فرمايد:
و فيهِ ثَلاثُ اَعيُنٍ يَزهَرنَ... عَينٌ مِن لَبَنٍ، و عَينٌ مِن دُهنٍ، و عَينٌ مِن ماءٍ. [13] .
در مسجد کوفه سه چشمه برق مي‌زند... چشمه‌اي از شير، چشمه‌اي از روغن، و چشمه‌اي از آب.
علامه‌ي مجلسي در توضيح اين حديث مي‌فرمايد: اين چشمه‌ها از ديده ما پنهان است تا در زمان حضرت قائم (عليه‌السلام) پديدار شوند. [14] .
آن گاه اميرمؤ‌منان (عليه‌السلام) دست بر سينه نهاده فرمود:
ما دَعا فيهِ مَکروُب بِمسألَه في حاجتَه مِنَ الحَوائِجِ الّا اَجابَهُ اللهُ و فَرجَ عَنهُ کُربَتَهُ. [15] .
هيچ غم زده‌اي در اين مسجد حاجتي از حوائج خود را از خدا مسألت نمي‌کند، جز اين که خداوند او را حاجت روا مي‌کند و اندوهش را مي‌زدايد.
41. امام صادق (عليه‌السلام) در اين رابطه فرمود:
هر کس حاجتي دارد آهنگ مسجد کوفه کند، وضوي پاکيزه سازد، دو رکعت نماز، در هر رکعت سوره‌هاي: حمد، فلق، ناس، توحيد، حجر، نصر، اعلي و قدر بخواند، تا از نماز فارغ شود، حاجتش به ياري پروردگار بر آورده شود. [16] .
42. امام صادق (عليه‌السلام) در فرازي از حديثي فرمود:
نِعمَ المسجِدُ الکوُفَه، صَلّي فيهِ اَلفُ نَبِي و اَلفُ وَصِي. [17] .
مسجد کوفه چه مسجد زيبايي است هزار پيامبر و هزار وصي پيامبر در آن نماز گزارده‌اند.
43. امام صادق (عليه‌السلام) فرمود:
در شب معراج جبرئيل به پيامبر اکرم (صلّي‌اللّهُ عليه‌وآله‌وسلّم) عرض کرد:
اين جا نماز گاه پدرت آدم و عبادتگاه پيامبران است، در اينجا فرود آي و نماز بگذار. پس آن حضرت فرود آمد و نماز گذارد، آن گاه به سوي آسمان معراج نمود. [18] .
44. امام صادق (عليه‌السلام) به صراحت فرمودند: مسجد کوفه از مسجد بيت المقدس (مسجد اقصي) برتر است. [19] .
45. و در همين رابطه فرمود:
لو يَعلَم النّاسُ مِن فضلِهِ ما اعلَمُ، لا زدَ حَملوُا عَلَيهِ. [20] .
اگر مردم از فضيلت مسجد کوفه مي‌دانستند آن چه را که من مي‌دانم در آن جا ازدحام مي‌کردند.
46. جبريل امين در شب معراج به رسول اکرم (صلّي‌اللّهُ عليه‌وآله‌وسلّم) عرضه داشت:مسجِدٌ مبارَکٌ کثيرُ الخير، عظيمُ البَرَکه، اختارَهُ اللّهُ لاَهِلِه و هُوَ يَشفَعُ لَهُم يومَ القيامَه. [21] .
مسجد مبارک، پر فضيلت و پر برکتي است خداوند آن را براي اهلش برگزيده است، اين مسجد در روز قيامت براي آنها شفاعت مي‌کند.
47. رسول اکرم (صلّي‌اللّهُ عليه‌وآله‌وسلّم) در همين رابطه فرمود:
مسجد کوفه در مورد هر کس که در آن دو رکعت نماز بگذارد در روز قيامت شفاعت مي‌کند. [22] .
48. امام صادق (عليه‌السلام) از هارون به خارجه پرسيد: با مسجد کوفه چقدر فاصله داري؟آيا به يک ميل (دو کيلومتر) مي‌رسد؟ گفت: نه.
فرمود: آيا همه‌ي نمازهايت را در آن جا مي‌خواني؟ گفت: نه.
فرمود: اگر من در آنجا حضور داشتم هيچ نمازي را در هيچ وعده‌اي جز در آنجا نمي‌خواندم.
آنگاه در ضمن شمارش فضيلت‌هاي مسجد کوفه فرمود:
ما بَقيَ مَلَکٌ مُقربٌ و لا نَبيُّ مُرسلٌ، و لا عَبدٌ صالِحٌ الاّ و قَد صَلّي فيهِ. [23] .
هيچ فرشته‌ي مقرب هيچ پيامبر مرسل و هيچ بنده‌ي شايسته‌اي نيست جز اين که در آن مسجد نماز گزارده است.
49. امام صادق (عليه‌السلام) در ضمن شمارش فضيلت‌هاي برجسته‌ي مسجد کوفه فرمود:
ان الصّلاه المکتوُبَه فيهِ لَتعَدِلُ اَلفَ صَلاه، و ان النّافِلَه فيه لَتعدلُ خَمسَ مِائه صلاه و ان الجلُوسَ فيهِ بغير تَلاوه و لاذکرٍ لَعِباده. [24] .
نماز واجب در مسجد کوفه معادل يک هزار نماز مستحبي معادل 500 نماز مي‌باشد و نشستن در آنجا بدون ذکر و تلاوت قرآن پاداش عبادت دارد.
50. و در حديث ديگري فرمود:
صَلاه في مسجدِ الکوُفَه بالفِ صَلاه. [25] .
يک نماز در مسجد کوفه معادل يک هزار نماز است.
51. اميرمؤ‌منان (عليه‌السلام) در همين رابطه فرمود:
الصلاه المَکتُوبَه فيهِ حَجه مَبروُرَه و النّافَله فيه عُمرَه مبروُره. [26] .
نماز واجب در مسجد کوفه معادل يک حج مقبول و نماز مستحبي در آن معادل يک عمره‌ي مقبوله است.
52. امام باقر (عليه‌السلام) نيز فرمود:
يا اَبا حَمزه، الفَريضَه فيها تَعدِلُ حَجه و النّافله تَعدِلُ عُمرَه. [27] .
اي ابا حمزه، نماز واجب در آن معادل يک حج و نماز مستحبي معادل يک عمره مي‌باشد.
53. اميرمؤ‌منان (عليه‌السلام) در همين رابطه فرمود:
النّافله في هذا المسجدِ تَعدِلُ عُمره معَ النّبيّ (صلّي‌اللّهُ عليه‌وآله‌وسلّم) وَ الفَريضَه تَعدِلُ مَحَ النّبِيِّ (صلي الله عليه وآله وسلّم) و قد صلّي فيه الفُ نبي و الفُ وصي. [28] .
نماز مستحبي در اين مسجد معادل يک عمره در محضر پيامبر و نماز واجب در آن معادل يک حج در حضور پيامبر (صلّي‌اللّهُ عليه‌وآله‌وسلّم) مي‌باشد، يک هزار پيامبر يک هزار وصي پيامبر در آن نماز گزارده‌اند.
54. امام صادق (عليه‌السلام) فرمود:
الکُوفَه حَرَم اللهِ و حرَمُ رسوُلُِهِ و حِرِمُ اميرالمؤ‌مينَ عَلي (عليه‌السلام) ، الصّلاه في مسجِدِها بالفِ صلاه [29] .
کوفه حرم خدا حرم پيامبر و حرم اميرمؤ‌منان (عليه‌السلام) است، نماز در مسجد آن معادل هزار نماز است.
55. و در حديث ديگري فرمود:
صَلاه في مسجِدِ الکوُفَه تَعدِلُ الفَ صلاه في غَيره من المساجِد. [30] .
يک نماز در مسجد کوفه، معادل يک هزار نماز در ديگر مساجد است.
56. امام باقر (عليه‌السلام) از يک نفر از اهالي کوفه پرسيد: آيا تو همه‌ي نمازهايت را در مسجد کوفه مي‌خواني؟ گفت: نه. فرمود: تو شخص محرومي هستي، که از چنين خيري در مانده‌اي. [31] .
57. و به ابو عبيده توصيه فرمود: هرگز نماز در مسجد کوفه را فرو مگذار. [32] .
58. امام رضا (عليه‌السلام) در اين رابطه فرمود:
الصّلاه في مَسجِدِ الکوُفَه فَرداً، افضَلُ من سَبعينَ صَلاه في غيرهِ جَماعَه. [33] .
نماز فرادي در مسجد کوفه، از 70 نمازي که در ديگر مساجد با جماعت خوانده شود بهتر است.
پاورقي
[1] امالي شيخ طوسي. ج 1، ص 369؛ وسائل الشيعه، ج 5، ص 283؛ بحار الانوار، ج 99، ص 240.
[2] روضه الواعظين، ج 2، ص 409.
[3] کامل الزيارات. ص 269؛ بحار الانوار، ج 101، ص 109.
[4] رجال کشي، ص 20، بحار الانوار، ج 22، ص 386.
[5] کافي، ج 4، ص 586؛ الفقيه، ج 1، س 283؛ تهذيب، ج 5، ص 431؛ استبصار، ج 2، ص 335؛ کامل الزيارات، ص 249؛ مصباح المتهجد، ص 674؛ فقه الرضا، ص 161؛ وسائل الشيعه، ج 8، ص 528؛ مستدرک وسائل، ج 6،ص 545؛ بحار الانوار، ج 89، ص 77؛ ج 101، ص 83.
[6] کافي، ج 4، ص 176؛ تهذيب، ج 4، ص 290؛ استبصار، ج 2، ص 126؛ المقنع، ص 209؛ المقنعه، ص 363؛ فقه الرضا، ص 190؛ مصباح المتهجد، ص 635؛ المختلف، ص 251؛ اقبال الاعمال، ص 195؛ وسائل الشيعه، ج 10، ص 540؛ مستدرک وسائل، ج 7، ص 562؛ بحار، ج 96، ص 324؛ ج 97، ص 129؛ ج 98، ص 150.
[7] الفقيه، ج 1، ص 150؛ خصال، ج 1، ص 143؛ وسائل الشيعه، ج 5، ص 257.
[8] تهذيب الاحکام، ج 3، ص 254؛ کامل الزيارات، ص 27؛ مزار شيخ مفيد، ص 19؛ وسائل الشيعه، ج 5، ص 254؛ بحار الانوار، ج 46، ص 65؛ مستدرکات وسائل، ج 3، ص 23.
[9] کامل الزيارات، ص 28؛ مزار شيخ مفيد، ص 20؛ المزار الکبير، ص 122؛ تهذيب الاحکام، ج 6، ص 32؛ وسائل، ج 5، ص256؛ جامع الاخبار، ص 69؛ بحار الانوار، ج 83، ص 376.
[10] الفقيه، ج 1، ص 150؛ امالي شيخ صدوق، ص 189؛ روضه الواعظين، ج 2، ص 337؛ وسائل الشيعه، ج 5، ص 257.
[11] همان.
[12] الغارات، ج 2، ص 415.
[13] شرح نهج البلاغه، ج 19، ص 133؛ الغارات، ج 2، ص 415؛ المزار الکبير، ص 127.
[14] مرآه العقول، ج 15، ص 487.
[15] کامل الزيارات، ص 33؛ بحار الانوار، ج 100، ص 404؛ کافي، ج 3، ص 492.
[16] امالي شيخ طوسي، ج 1، ص 416؛ وسائل الشيعه، ج 8، ص 134؛ بحار الانوار، ج 91، ص 346؛ ج 100، ص 392.
[17] کافي، ج 3، ص 492؛ جامع الاخبار، ص 70؛ ثواب الاعمال، ص 30؛ الفقيه، ج 1، ص 150؛ وسائل الشيعه، ج 5، ص 252؛ بحار الانوار، ج 83، ص 377.
[18] کافي، ج 8، ص 235؛ بحار الانوار، ج 100، ص 387.
[19] تفسير عياشي، ج 3، ص 35؛ بحار الانوار، ج 100. ص 405.
[20] المزار الکبير، ص 129؛ بحار الانوار، ج 100، ص 395.
[21] المزار الکبير، ص 126؛ مستدرک وسائل، ج 3، ص 403؛ بحار الانوار، ج 100، ص 394.
[22] مستدرک وسائل، ج 3، ص 404؛ المزار الکبير، ص 130؛ بحار الانوار، ج 100، ص 396.
[23] امالي شيخ طوسي، ج 2، ص 429؛ امالي شيخ صدوق، ص 315؛ الغارات، ج 2، ص 413؛ مستدرک وسائل، ج 3، ص 399.
[24] کافي، ج 3، ص 491؛ امالي طوسي، ج 2، ص 429؛ روضه الواعظين، ج 2، ص 410؛ الغارات، ج 2، ص 413؛ مزار شيخ مفيد، ص 21؛ المزار الکبير، ص 123؛ تهذيب، ج 3، ص 250؛ امالي صدوق، ص 315؛ المحاسن، ج 1، ص 128؛ جامع الخبار، ص 82؛ کامل الزيارات، ص 28؛ بحار الانوار، ج 100، ص 391.
[25] الفقيه، ج 1، ص 147؛ مزار شيخ مفيد، ص 22؛ ثواب الاعمال، ص 30؛ کامل الزيارات، ص 29؛ مصباح کفعمي، ص 13؛ بحار الانوار، ج 99، ص 242.
[26] تهذيب الاحکام، ج 3، ص 251؛ وسائل الشيعه، ج 5، ص 260.
[27] الفقيه، ج 1، ص 148؛ وسائل الشيعه، ج 5، ص 289.
[28] تهذيب الاحکام، ج 6، ص 32؛ مزار شيخ مفيد، ص 21؛ کامل الزيارات، ص 28؛ روضه الواعظين، ج 2، ص 410؛ جامع الاخبار،
ص 69؛ المزار الکبير، ص 122؛ وسائل الشيعه، ج 5، ص 257؛ مستدرک وسائل، ج 3، ص 406؛ بحار الانور، ج 83، ص 376.
[29] کامل الزيارات، ص 29.
[30] تهذيب الاحکام، ج 6، ص 33؛ وسائل الشيعه، ج 5، ص 258.
[31] کامل الزيارات، ص 30، وسائل الشيعه، ج 5، ص 259.
[32] کامل الزيارات، ص 28؛ بحار الانوار، ج 100، ص 400.
[33] تهذيب الاحکام، ج 1، ص 25؛ کامل الزيارات، ص 31؛ ثواب الاعمال، ص 30؛ وسائل الشيعه، ج 5، ص 239؛ بحار الانوار،
ج 83، ص 372.