أقني؛ [1] .

کشيده و باريک.

أقني الأنف؛ [2] .

کشيده و باريک بيني.

أشم الانف؛ [3] .

بلند بيني.

أقني الأنف أشم؛ [4] .

بيني کشيده و بلند.

أشم الأنف أقني؛ [5] .

بيني بلند و کشيده.

در معناي «اقني» فراهيدي مي آورد:

القَنا: مصدر الأقني من الأُنوف. و هو ارتفاع في أعلي الأنف بين القصبة والمارن من غير قبح؛ [6] .

قناء - که مصدر اقني است - در بيني، به معناي بلند بودن قسمت بالاي بيني است، ميان استخوان و قسمت نرم بيني، به گونه اي که زشت نباشد.

صاحب لسان العرب، بعد از بيان قول فراهيدي مي نويسد:

ابن سيده: والقناء ارتفاع في أعلي الأنف و إحديداب في وسطه و سبوغ في طرفه. و قيل: هو نُتُوء وسط القصبة واشرافه وضيق المنخرين؛

ابن سيده گويد: قناء، بلند بودن بالاي بيني است همراه با محدّب (بر آمده) بودن وسط آن و طولاني بودن نوک آن. و گفته شده، آن، به معناي بلند بودن قسمت استخواني بيني و تنگ بودن سوراخ ها است.

و بعد، خود، در معناي «اقني» مي آورد:

«طوله ودقّة أرنبته مع حدب في وسطه؛ [7] .

دراز بودن بيني و نازک بودن نوک آن همراه محدّب بودن وسط بيني.».

صاحب العطر الوردي در معنايش مي آورد:

«أي ارتفاعه مع انحدار إلي جهة طرفه؛ [8] .

اقني، يعني، بلند بودن بيني با کم شدن ارتفاع در طرف نوک آن».

قاري نيز مي آورد:

ارنبة: طرف الأنف - علي ما في القاموس - والحدب: الارتفاع. والمراد أنَّهُ لم يکن أفطس؛ فإنّه مکروه الهيئة؛ [9] .

ارنبه، نوک بيني است، بنابر آن چه در قاموس آمده. حدب، ارتفاع را گويند. منظور، آن است که بيني، افطس (پهن و کم ارتفاع) نيست؛ زيرا، چنان بيني اي، زشت است.

از اين عبارات، معلوم مي شود که اقني، يعني بيني اي که 1- کشيده و بلند است؛ 2- تيز و باريک است؛ 3- بالاي بيني، در قسمت استخوان بيني، بر آمده و مرتفع است، به گونه اي که زشت نباشد؛ 4- نوک بيني، کم ارتفاع، و سوراخ بيني، کوچک است؛ يعني، بيني، بسيار کم حالت محدّب و گوژ دارد.

عبارت «أقني الأنف» در مورد پيامبرصلي الله عليه وآله هم وارد شده است. [10] .

قال الجزري: الشمم: ارتفاع قصبة الأنف (مع حسنها) و استواء أعلاها (مع انتصاب طرفها) و اشراف الأرنبة قليلاً؛ [11] .

يعني، اشمّ، به بيني اي گفته مي شود که بالاي آن، صاف است و حالت محدّب ندارد.

لذا چنان که صاحب النجم الثاقب گويد:

اين، با «قنا» جمع نشود، مگر در نظر او چنين مي نمايد. و در واقع، در آن، انحدابي بود، چنان که در شمائل رسول خداصلي الله عليه وآله است که «يحسبه مَن لم يتأمله اشم» و اين، به سبب قلّت انحداب است که بي تأمّل، محسوس نمي شود. [12] .

پس ميان «اقني» و «اشم»، در اين مورد، منافاتي نيست و شاهدش هم جمع بين «اقني» و «اشمّ» در يک جمله است. وجه عدم منافات نيز کمي انحداب بيني است که اگر دقّت نشود، صاف و اشم به نظر مي رسد. جمع دو کلمه در يک جمله، يعني در عين «اقني» بودن، مقدار «قنا»، کم است و به «اشم» هم مي ماند و در عين «اشم» بودن، کاملاً صاف نيست و «قنا» هم دارد.