بازگشت

اساتيد نعماني


پيش از آغاز سخن، اشاره به اين نکته مفيد است که مراد از اساتيد (يا مشايخ)، در اين بحث (و يا ديگر بحث هاي حديثي - رجالي)، معنايي گسترده است که کساني را هم که نعماني از آنان، تنها يک روايت داشته، دربرمي گيرد. هم چنين اساتيد يا مشايخ يک راوي، کساني را که آن راوي، از يکي از راه هاي معتبر، روايت دريافت داشته، شامل مي شود؛ هر چند آنان را ملاقات نکرده و تنها با اجازه از آن ها، روايت کند.

براي مشايخ نعماني، دو فهرست ارائه شده است: فهرست نخست در خاتمه مستدرک الوسائل [1] از سوي مرحوم محدّث نوري و فهرست ديگري در مقدمه چاپ کتاب غيبت به دست مصحح سختکوش و خدمتگزار اهل بيت (ع)، استاد غفاري. [2] .

در فهرست دوم، نام محمد بن عثمان بن علاّن الدهني البغدادي، افزوده شده [3] ، افزودن اين نام ضروري است، ولي پيشتر گفتيم که در اين نام، دو تحريف (يکي از قسم قلب و ديگري از قسم تصحيف) رخ داده است. نام صحيح وي، عثمان بن محمد بن علاّن الذهبي (با ذال و باء) البغدادي است. [4] .

در خاتمه مستدرک، چند نام جديد در فهرست اساتيد نعماني ديده مي شود که با عنايت به اين که روايت نعماني از آن ها را در جايي نيافتيم، ظاهراً از اشتباه نسخه نشأت گرفته است.


پاورقي

[1] خاتمه مستدرک، ج 21 (=ج 3 خاتمه): صص 267 - 270 [ و نيز 448 و 449 ] به نقل از رياض العلماء. البته مؤلف خود در استادي برخي از اين افراد (همچون تلعکبري) تأمل کرده است.

[2] غيبت نعماني (مقدمه)، ص 14 و 15.

[3] همان، ص 15 / 14.

[4] در سندي در غيبت طوسي، ص 127 / 90، لقب اين راوي به گونه صحيح: الذهبي، به نقل از نعماني آمده است. گفتني است که جناب استاد علي اکبر مهدي پور، نسخه خود را از غيبت نعماني با چند نسخه خطي مقابله کرده از جمله با نسخه اي از کتابخانه آستان قدس رضوي (به تاريخ 577، شماره 1754) و نيز نسخه اي از کتابخانه آيت الله مرعشي که غالباً با نسخه نخست يکي است، ايشان از سر لطف نسخه خود را در اختيار راقم سطور قرار دادند. ما در اين مقال از اين دو نسخه با رمز: رضويه و مرعشيه ياد مي کنيم. در اين دو نسخه، در سند غيبت نعماني، ص 102 / 31، لقب راوي به صورت الذهبي به درستي آمده است.