‌در «فصول مختاره» [1] ، به نقل از حسن بن موسي نوبختي، چهارده فرقه‌اي که پس از وفات امام عسکري (عليه‌السّلام) پديدار گشته به تفصيل معرفي کرده است شيخ مفيد در ادامه مي‌افزايد: در اين سال که سال 373 مي‌باشد، از اين فرقه‌ها که ذکر کرديم تنها اماميه اثنا عشريه که به امامت فرزند امام حسن عسکري (عليه‌السّلام) همنام پيامبر (صلّي‌اللّهُ عليه‌وآله‌وسلّم) اعتقاد دارند و به حيات و بقاء وي تا هنگامي که با شمشير قيام کند باور دارند، باقي مانده‌اند. اين فرقه از جهت تعداد و برخورداري از عالمان و متکلمان و مناظره گران و... اکثريت شيعه را به خود اختصاص داده است.

‌شيخ مفيد مي‌افزايد: «ومن سواهم منقرضون لايعلم احد من جمله الاربع عشره فرقه الّتي قدمنا ذکرها ظاهراً بمقاله ولا موجوداً علي هذا الوصف من ديانته وانّما الحاصل منهم حکايه عمن سلف و ارا جيف بوجود قوم منهم لاتثبت» [2] .

‌قطعه‌ي اخير اين عبارت اشاره به شايعاتي درباره برخي از پيروان اين مذاهب در زمان مؤ‌لف دارد که شيخ مفيد اين شايعات را ثابت نمي‌داند.

‌مفيد در کتاب «الفصول العشره في الغيبه» هم که در سال 410 نگاشته اشاره مي‌کند که هيچ يک از نوادگان جعفر را نمي‌شناسد که با شيعيان اثنا عشري بر سر مسأله امامت فرزند حضرت عسکري (عليه‌السّلام)، زنده بودن وي و انتظار ظهورش اختلاف نظر داشته باشد. شيخ طوسي هم در کتاب غيبت خود که آن را در سال 447 نوشته است همين نکته را تأييد مي‌کند، در آن زمان اين فرقه به کلي ناپديد شده و هيچ کس از اتباع آن باقي نمانده بود.

‌برخي از پژوهشگران معاصر ضمن نقل مطالب بالا مي‌افزايند: اين اظهارات ظاهراً تا آنجا که به محدوده‌ي سنتي مذهب تشيع، از مدينه تا خراسان مربوط مي‌شود، قابل اعتماد است. امّا بسياري از نوادگان جعفر به مناطق و بلادي که در آن زمان دور از سرزمين شيعيان بود؛ مانند مصر و هند و نظائر آن مهاجرت کردند... برخي از آنان اقطاب سلاسل مختلف صوفيه شدند. يکي از آن سلاسل که رهبري آن بر اساس انتقال مقام از پدر به فرزند مستقر است اکنون در ترکيه وجود دارد. اين فرقه در انتشارات اخير خود رهبران طريقت خويش را تا جعفر که او را جعفر المهدي مي‌خوانند نام مي‌برند. يکي از آخرين رهبران آنان سيد احمد حسام الدين (متوفي 1343)... در يک اشاره غيرمستقيم در مقدمه تفسير خود به روشني به خود به عنوان «وارث پيامبر» و «امام زمان» اشاره مي‌کند. [3] .

‌اين عبارت از نوعي ابهام برخوردارست، آنچه از ظاهر عبارت بر مي‌آيد [4] ، اين است که در باور نويسنده فرقه جعفريه در زمان شيخ مفيد و شيخ طوسي منقرض نشده بوده و براي اثبات آن به بقاء سلسله طريقت فرزندان جعفر تا زمان کنوني در ترکيه استناد کرده است، ولي بقاء سلسله طريقت با انقراض جعفريه در زمان شيخ مفيد و شيخ طوسي منافات ندارد؛ زيرا منظور از انقراض جعفريه قول به امامت شريعت آنهاست، نه پيشواي طريقت بودن آنها؛ نظير معروف کرخي که سلسله طريقت بسياري از سلاسل صوفيه به وي منتهي مي‌شود.

‌البته اين که سلسله طريقت فوق واقعاً بر اساس انتقال مقام از پدر به فرزند باقي مانده‌اند و اجداد اين خاندان هم به اين سلسله وابسته بوده، نيازمند به اثبات است و ادعاي سلسله طريقتي فوق در زمان کنوني در اثبات اين امر کافي نيست.

اگر مراد سيد حسام الدين از دو عنوان مذکور، «وارث پيامبر» و «امام زمان» در شريعت هم باشد و فرض کنيم که ادعاي وي اين باشد که امامت در شريعت به صورت توارث از پدران وي به او رسيده است، صرف اين ادعاء دليل بر اين نيست که پدران وي واقعاً دعواي امامت مي‌کردند يا امامت جعفر را قبول داشته‌اند، بلکه ممکن است سالها پس از انقراض جعفريه، کسي از اولاد جعفر چنين ادعايي را مطرح کرده و آن را به اجداد خود نيز نسبت دهد. بنابراين دليلي بر نادرستي سخن شيخ مفيد و شيخ طوسي در انقراض جعفريه در زمان آنها در کار نيست.

‌حال به ادامه شرح حال ابوعبدالله نعماني باز مي‌گرديم.