بازگشت

سندشناسي


براي اين دعا، دو سند ذکر شده است، که در ذيل به بيان و بررسي هر کدام از آن ها مي پردازيم.

سند اول

اين سند مربوط است به نقلي که مرحوم سيد بن طاووس در کتاب شريف مصباح الزائر آورده است. عين عبارت ايشان چنين است:

ذکر بعض اصحابنا قال: قال محمد بن علي بن أبي قرة، نقلت من کتاب محمد بن الحسين بن سفيان البزوفري قدس سره دعاء الندبه و ذکر انه الدعاء لصاحب الزمان صلوات اللَّه عليه و يستحب أن يدعا به في الأعياد الاربعة و هو... [1] .

بعضي از اصحاب ما چنين گفته اند که جناب محمد بن علي بن أبي قرّة از کتاب مرحوم محمد بن الحسين بن سفيان بن البزوفري، دعاي ندبه را نقل کرده و گفته است که اين دعا، دعايي است براي حضرت صاحب الزمان صلوات اللَّه عليه که مستحب است آن را در عيدهاي چهارگانه - روز جمعه، عيد قربان، عيد فطر و عيد غدير - بخوانند.

سند دوم

دوّمين سندي که براي دعاي ندبه، از خلال کتاب هاي روايي به دست مي آيد، سندي است که مرحوم مجلسي در بحارالانوار [2] نقل مي کند:

قال محمد بن المشهدي في المزار الکبير: قال محمد بن ابي قرّة: نقلت من کتاب أبي جعفر محمد بن الحسين بن سفيان البزوفري....

محمد بن مشهدي در کتاب مزار خويش - مزار کبير - چنين گفته که دعاي ندبه را محمد بن ابي قرّة از کتاب ابي جعفر محمد بن الحسين بن سفيان البزوفري، نقل کرده است.

همان طور که ملاحظه مي شود، آن تزلزل و ضعفي که در سند اول وجود دارد، در سند دوم به چشم نمي خورد؛ زيرا در سند دوم، مرحوم مشهدي به طور مستقيم مي فرمايد: محمد بن علي بن ابي قرّة چنين گفت که دعاي ندبه منقول از کتاب مرحوم بزوفري است، در حالي که در سند اول، مرحوم سيد بن طاووس مي فرمايد:

ذکر بعض اصحابنا.

بعضي از اصحاب ما اماميه چنين ذکر کرده اند.

لازم به ذکر است که مرحوم مجلسي بعد از بيان هر دو سند، چنين اظهار نظر مي کند: «گمان مي رود مرحوم سيد بن طاووس نيز اين دعا را از جناب مشهدي گرفته باشد و مراد وي از بعض اصحابنا همان مرحوم مشهدي باشد.»

البته ناگفته نماند که اگر سيد بن طاووس قدس سره دعاي ندبه را با واسطه ي مرحوم مشهدي نقل کند، يک اشکال پديد مي آيد و آن اين که، جناب سيدقدس سره بعد از بيان دعاي ندبه، چنين مي گويد:

ثم صل صلاة الزيارة و قد تقدم و صفها ثم تدعوا بما أحببت فأنک تجاب ان شاء اللَّه تعالي. [3] .

سپس به کيفيتي که در گذشته بيان شد نماز زيارت را به جاي آريد و از خدا آن چه را مي خواهيد در خواست کنيد که ان شاءاللَّه اجابت خواهد شد.

در حالي که کتاب مزار مرحوم مشهدي از چنين نماز زيارتي در پايان دعاي ندبه، خبر نمي دهد. ولي خود مرحوم سيد در اقبال الاعمال، [4] چنين نمازي را بعد از دعاي ندبه نقل نمي کند که اين مي تواند علامتي باشد بر اين که مرحوم سيد، نماز زيارت را در مصباح به عنوان رجاء آورده است.

اما به هر حال، سندي که نزد اهل فنّ، از استناد بيشتري برخوردار است، همان سند مرحوم محمد بن مشهدي است که ما نيز به بررسي آن مي پردازيم. ولي قبل از پرداختن به بررسي سند دعا، لازم است در نگاهي کوتاه، به معرفي کتاب مزار محمد بن مشهدي بپردازيم.


پاورقي

[1] مصباح الزائر، سيد بن طاووس، ص 446.

[2] بحارالانوار، مجلسي، ج 99، صص 104 - 110.

[3] مصباح الزائر، ص 453.

[4] اقبال الاعمال، سيد بن طاووس، ج 1، ص 504.