چهار ويژگي مطرح شده براي دوران غيبت کبري، پيامدهايي گوناگون براي شيعيان داشته است که با ويژگي هاي متقابل در دوران غيبت صغرا قابل بررسي و مقايسه است.

1- در دوران غيبت صغرا، علي رغم وجود مشکلات اَمنيتي در حين ارتباط با وکلاي خاص امام مهدي عليه السلام يک فردِ شيعه مي توانست به حلِّ مشکلِ خود دست رسي داشته باشد و اين امکانِ مُشکل گشايي يک نوع امنيّت رواني به او مي داد و او را اميدوار مي کرد، اميدي که در آن، برخوردار بودن از رهنمودهاي مستقيم و خاص امام جلوه گر بود. دست رسي به تکليفِ شرعيِ روشن و حلّ مشکل شخصي يا خانوادگي و يا اجتماعي - که محل ابتلا بوده - آرامش رواني خاصّي براي يک شيعه به وجود مي آورد که بسيار قابل توجّه بوده است. چنين ارتباطي، علاقه ي ميان امام و شيعيان را بسي مستحکم تر و روشن تر مي کرد.

غيبت کبري، چنين ويژگي اي ندارد. رجوع به نايبان عام امام عليه السلام، و دريافت راه حل هاي عمومي و کسب تکليف نسبت به وظايف شرعي، با احتمالِ خطا در پاسخ هاي آنان، به طور طبيعي، ارتباط با رهبري حاضر در صحنه را به ارتباط با يک مجتهد عادل تنزّل داد و اين، به هيچ وجه، جاي ارتباط با امام معصوم عليه السلام را نگرفت. همين نکته، احساس نياز شيعيان را به رهبري و هدايت هاي امام معصوم عليه السلام احساسي جدّي تر و پيوسته و عميق تر کرد. اين، نکته اي مثبت تلقّي مي شود؛ زيرا، براي ظهور امام مهدي عليه السلام و ضرورت آن، بايد احساسي عميق و فراگير به وجود امام عليه السلام براي عموم مردم پديد آيد تا بتواند به وظايف مورد نظر، جامه ي عمل بپوشاند. اين نقطه ي ضعف يا تنزّل در نوعِ ارتباط، با نقطه اي مثبت و بسيار ضروري قرين و همراه است و گامي مهم در جهت تمهيد براي ظهور و تحقّق آرمان هاي الهي به شمار مي رود.

2- وجود يک نايب خاصّ در طول دوران غيبت صغرا، يعني تمرکز در رهبري شيعه که خود مستلزم وحدت کلمه ي شيعيان بوده است، امّا امکان کشف مکان امام عليه السلام و ارتباطات او و به خطر افتادن جان امام معصوم عليه السلام يا نايب خاصِّ او را در پي داشت.

عدم وجود يک نايب خاصّ در دوران غيبت کبري، ضمن امکان فقدان وحدت کلمه و از دست دادن تمرکز در رهبري، امنيّت امام معصوم عليه السلام و حفظ موجوديّت جامعه ي شيعي را به همراه دارد.

علي رغم نکات مثبتي که در دوران غيبت کبري مطرح مي شود، چالش هايي در اين دوران وجود دارد که برنامه ريزي هاي حکيمانه ي معصومان، خصوصاً امام مهدي عليه السلام را در دوران غيبت صغرا به همراه داشت که نتيجه ي آن، ترميم آن دست اندازها و بر طرف کردن آثار مخرِّب آن چالش ها است. تاريخ غيبت کبري را با توجّه به آن چالش ها بايد مطالعه کرد.