در صحيحه [1] عبداللّه بنِ مُسْکان [2] به نقل از حضرتِ أبوعبداللّه «يعني إمامِ صادق» - عليه السّلام - آمده است که آن حضرت فرمود:

«مَنْ أَنْکَرَ وَاحِدًا مِنَ الْأَحْياءِ فَقَدْ أَنَکَرَ الْأَمْواتَ» [3] .

(يعني: هرکه يکي از زندگان [يعني: يکي از إمامانِ زنده] را إنکار کُنَد، درگذشتگان [يعني: إمامانِ درگذشته] را إنکار کرده است.).

«علّامه مجلسي - قَدَّسَ اللّهُ رُوحَه العَزيز - در توضيحِ اين حديث، و اين که چرا إنکار إمامِ حَي، إنکارِ إمامانِ درگذشته است، مي نويسد:

مُراد آن است که إقرار به إمامتِ إمامانِ درگذشته، بدونِ إقرار به إمامتِ إمامِ حَي، سودي ندارد، و إنکارِ إمامِ حَي، مُستَلزِمِ إنکارِ إمامانِ درگذشته است. يا از اين روي که إمامانِ درگذشته از إمامتِ إمامِ حَي خبر داده اند، و يا از اين روي که دلائلِ إمامت مشترک است، و چون به إمامتِ إمامِ حَي مُقِر نشود، پيداست که با دليل به إمامتِ



[ صفحه 220]



إمامانِ درگذشته معرفت نيافته، و إقرارِ بدونِ دليل هم سودي ندارَد. يا معني آن است که إنکارِ إمامِ حَي تنها از اين راهست که شخص به إمامت شخصِ ديگر که غيرِ معصوم باشد و أحکام را ندانَد، قائل شود، و همين نشان مي دهد که وي إمامانِ پيشين را به آن صفاتشان که بناگريز بايد به آنها مُقِر مي شده، نشناخته است.» [4] .



[ صفحه 223]